gefluisterde taalwetenschap

Wat uitgevonden talen als Esperanto en Klingon ons kunnen leren

De meeste talen ontwikkelen zich eeuwenlang door gebruik in groepen mensen. Maar sommige hebben een andere herkomst: ze werden vanaf nul uitgevonden door iemand. Bekende voorbeelden zijn de internationale taal Esperanto, het Klingon uit Star Trek en de taal van de elfen uit The Lord of the Rings.

Dat is geen nieuwe trend — de vroegst bekende uitgevonden taal was van de hand van de middeleeuwse non Hildegard von Bingen — maar dankzij het internet kunnen zulke talen veel wijder worden verspreid.

(meer…)

Verdwijnt het talenonderwijs door machinevertaling?

De komst van kunstmatige intelligentie en machinevertaling haalt heel onze verhouding met vreemde talen overhoop. In hun eerste gezamenlijke publicatie publiceren onderzoekers uit 52 landen, waaronder de 27 lidstaten van de EU, uit het onderzoeksnetwerk ‘Language in the Human-Machine Era‘ (LITHME) hun toekomstverwachtingen. Dit deden ze om de impact van technologieën op taal en talenonderwijs te voorkomen, en zodat er voldoende verstandige politieke beslissingen op voorhand kunnen worden genomen.

(meer…)

Machinevertaling: sterktes en zwakheden

Met kunstmatige intelligentie worden teksten in hun context begrijpelijk, maar de vertaling kan leiden tot vooroordelen en vertekeningen

Warren Weaver was geen goede voorspeller, maar wel een geniale strateeg. Toen deze Amerikaanse wiskundige in de jaren vijftig voorspelde dat machines binnen de vijf jaar automatisch zouden kunnen vertalen, trokken zijn collega’s de wenkbrauwen op. Maar investeerders trokken wel hun portefeuille open. Weaver was misschien een heethoofd, hij had wel een doel: geld krijgen voor onderzoek dat nu nog steeds wordt geperfectioneerd: machinevertaling.

(meer…)

Buitenaardse wezens zullen we niet begrijpen

De afgelopen jaren waren er diverse valse SETI-waarnemingen (SETI: zoektocht naar buitenaards leven), maar stel je voor dat het dit jaar zover is.

Misschien is de primeur voor een radiotelescoop in Rusland, of misschien voor een optische telescoop in de Verenigde Staten, maar in de loop van dit jaar ontvangt iemand ergens een signaal. Astronomen zijn skeptisch maar verwittigen hun collega’s en zetten toch andere telescopen over de hele wereld in. Het signaal is te specifiek of te vreemd om als natuurlijk fenomeen te worden beschouwd, en het herhaalt zichzelf stipt na een bepaald interval. Voorzichtig maar met enig enthousiasme raakt het nieuws bekend. We hebben een bericht van de sterren ontvangen!

Dus stellen we de interessante vraag: wat gebeurt er dan? (meer…)

Zullen buitenaardse wezens onze berichten begrijpen?

De afgelopen twee weken vroegen we ons af of er een universele taal bestond en of we de boodschappen van buitenaardse wezens zouden begrijpen. Maar wat met onze boodschappen? Zullen buitenaardse wezens die wel begrijpen?

De mens heeft tot dusver vier sondes de ruimte ingestuurd die platen of grammofoonplaten bevatten die hun oorsprong moeten verklaren aan iemand – of iets – die ze vindt. (meer…)

Is er een universele taal?

Het markante Oorlog der Werelden (War of the Worlds) van H.G. Wells uit 1898 was een van de eerste publicaties waarin buitenaardse ruimteschepen de atmosfeer van de aarde binnendrongen. Al meer dan honderd jaar lang denken mensen na over de implicaties en conflicten die kunnen ontstaan bij een eerste contact met mogelijk vijandige buitenaardse wezens.

Ongeveer tegelijkertijd begonnen we onze zoektocht naar een bewijs om onze schijnbare eenzaamheid in het heelal te weerleggen. (meer…)

Geleende leenwoorden

Een woord dat taal A leent aan taal B maar vervolgens opnieuw uit taal B ontleent, vaak in een gewijzigde betekenis, wordt in het Engels reborrowing of homing loan, in het Frans réemprunt, in het Duits Rückwanderer en in het Italiaans cavallo di retorno genoemd.

In het Nederlands hebben we er niet meteen een woord voor. Daarom heb ik er zelf geleend leenwoord van gemaakt. (meer…)

Kun je je moedertaal verliezen?

Je kunt je moedertaal verliezen, ook als volwassene. Maar hoe en waarom dit gebeurt, is complex en tegenintuïtief.

De meeste migranten die lange tijd in het buitenland verblijven, weten wat het is om een niet zo vlotte moedertaalspreker meer te zijn. Het proces is duidelijk: hoe langer je wegblijft, hoe meer je taal eronder lijdt. Maar zo vanzelfsprekend is het niet. (meer…)