gefluisterd taalweetje

Het verschil tussen Brits en Amerikaans Engels

Het verschil tussen Brits Engels en Amerikaans Engels wordt wel eens vergeleken met het verschil tussen Belgisch-Nederlands of Vlaams en Nederlands Nederlands: in de schriftelijke taal is er niet zo’n verschil maar qua spreektaal des te meer.

En dat heeft voor een deel ook wel met cultuur te maken. Waar bij een Nederlanders een ja ook echt ja betekent, kan dat in Vlaanderen alsnog als nee worden geïnterpreteerd.

Zo is scherpzinnig sarcasme een typisch kenmerk van de Britse cultuur, en daar zijn de Britten behoorlijk trots op.

Maar waar de Britten goed weten dat bepaalde passief-agressieve zinnen verborgen betekenissen bevatten, zijn de meeste Amerikanen daar helemaal niet van op de hoogte.

Dat blijkt uit een onderzoek van YouGov, dat onderzocht hoe goed Amerikanen Brits sarcasme begrijpen. Aan een groep Britten en een groep Amerikanen werd gevraagd hoe ze een reeks veelgebruikte uitdrukkingen in gewone taal zouden zeggen.

Het ging om uitdrukkingen als quite good (redelijk goed), I would suggest (ik zou voorstellen) en I’ll bear that in mind (ik zal eraan denken).

YouGov ontdekte dat de meeste Britten wisten dat with the greatest respect (met het grootste respect) vaak wordt gebruikt wanneer iemand je een idioot noemt, maar minder dan de helft van de Amerikanen zou tot dat besluit komen.

De helft van de Amerikanen interpreteert with the greatest respect behoorlijk letterlijk en denkt dat de gesprekspartner wel degelijk respect voor hen heeft.

Een van de zinnen in het onderzoek was you must come for dinner. Terwijl 57 procent van de Britten weten dat dit louter uit beleefdheid wordt gezegd en geen echte uitnodiging is, waren er veel minder Amerikanen die deze zin zo begrepen.

“Tegelijk beledigend en schijnbaar beleefd zijn lijkt wel een geheim wapen van de Britten.”, zei iemand op Twitter. Iemand anders zei dat mochten de Britten gewoon zeggen wat ze dachten, de rest van de wereld hen gemakkelijker zou begrijpen.

Het gaat uiteraard om een cultureel verschil tussen beide Engelstalige landen. Het is misschien een boude bewering, maar misschien lijken Vlamingen taalkundig eerder op Britten en Nederlanders eerder op Amerikanen. Of drijf ik de analogie nu toch te ver?

Het Vlaams van Pom (1)

Pom is het pseudoniem van de Antwerpse tekenaar Jozef Van Hove (1919-2014). Zijn levenswerk was de stripreeks Piet Pienter en Bert Bibber.

Pom was ingenieur van opleiding maar raakte als illustrator aan de slag bij Het Handelsblad. Op 5 januari 1951 verscheen de eerste strook van de eerste strip van Piet Pienter en Bert Bibber. Met sarcastische en cynische humor en legendarisch geworden woordspelingen oogstte hij heel wat waardering bij de lezers. (meer…)

De ergste vertaalfout ooit

Tot 1870 was het Frankrijk van Napoleon III de dominante natie op het Europese vasteland, maar die positie werd bedreigd door het Pruisen van Wilhelm I, dat militair onder leiding stond van kanselier Otto von Bismarck. Pruisen had in de voorbije eeuwen immers heel wat grondgebied gewonnen en bedreigde nu ook Frans grondgebied.

Pruisen in het rood, de Zuid-Duitse staten in het oranje
(bron: Andreas Kunz, B. Johnen and Joachim Robert Moeschl: University of Mainz)

Keizer Wilhelm I

Anderzijds was er de kwestie Spanje. De Pruisische prins Leopold van Hohenzollern was voorbestemd om de Spaanse troon te bestijgen, maar dat zag Frankrijk niet zitten. Het land zou dan ingesloten zitten tussen twee staten waar iemand uit Pruisen de lakens uitdeelde. Napoleon III eiste daarom van keizer Wilhelm I dat hij zijn steun voor Leopold zou intrekken.

Napoleon stuurde een gezant naar Wilhelm I om de situatie te bespreken. Wilhelm verbleef op dat moment in Bad Ems en wenste niet op het verzoek van de Fransen in te gaan. Hij liet zijn adjudant aan de gezant vertellen dat hij niets toe te voegen had aan wat hij in het verleden al over de zaak had gezegd.

Over het gesprek van de adjudant met de gezant en de de weigering stuurde hij een telegram naar zijn kanselier Otto von Bismarck. Die liet van de in heel beleefde woorden geformuleerde weigering van Wilhelm een verkorte versie in de internationale pers verschijnen. Deze versie staat bekend als het Ems-telegram of Emser Depesche.

Bismarcks versie.

Voor de Franse versie van de weigering stond het toenmalige Franse nieuwsagentschap Havas in. En daarbij werd een fout gemaakt die grote gevolgen zou hebben. In het bericht werd verteld over de boodschap van de Adjudant van Wilhelm aan de gezant. In het Duits is ‘adjudant’ een hooggeplaatst persoon van de hofhouding die een vorst terzijde staat. Het agentschap liet het woord onvertaald, want ‘adjudant’ bestaat ook in het Frans. Maar in het Frans heeft het woord de betekenis van ‘onderofficier’. Het Franse volk voelde zich beledigd omdat Wilhelm een lage officier had gekozen om de boodschap aan de Franse gezant over te brengen.

De dagen nadien verschenen verdere foute vertalingen en interpretaties van de boodschap in de Franse pers, wat de Parijse bewoners danig ophitste.

Napoleon had absoluut geen zin in een oorlog met Pruisen maar hij werd door de oorlogszuchtige pers en de publieke opinie zwaar onder druk gezet. Op 19 juli 1870 verklaarde het beledigde Frankrijk de oorlog aan Pruisen.

Het Pruisische leger in Parijs

Het resultaat voor de Fransen was desastreus. Een goede zes maanden na de start was Frankrijk verslagen en kon het Pruisische leger op 1 maart een zegetocht maken over de Champs Élysées.

De politieke gevolgen waren groot: Napoleon moest het onderspit delven, wat meteen het einde van het Tweede Franse Keizerrijk betekende. De Derde Franse Republiek werd ingesteld.

Aan Duitse zijde was er een vereniging van het machtige Pruisen en Zuid-Duitsland tot het Duitse Keizerrijk.

De oorlog veroorzaakte een pokkenepidemie die aan een half miljoen mensen het leven kostte, veel meer dan de oorlog zelf.

Zonder de vertaalfout van Havas was er mogelijk nooit een Frans-Pruisische oorlog geweest. Het is dan ook met recht en reden de ergste vertaalfout ooit.

Ken jij nog dergelijke vertaalfouten die een behoorlijke impact hebben gehad? Laat het gerust via het contactformulier weten.

Wie heeft de volgorde van het alfabet bepaald?

In het alfabet staan onze letters in een specifieke volgorde waar we nooit van afwijken. Maar wie heeft die volgorde ooit bepaald?

Daarvoor moeten we een heel eind terug in de tijd. En wel naar de Feniciërs, die tussen circa 2500 en 539 vóór onze tijdrekening oorspronkelijk in het huidige Libanon maar later ook in Syrië en Noord-Palestina leefden. (meer…)

Dierentaal

Mensen zijn niet de enige wezens op deze planeet met een taal. Ook dieren hebben talen. Maar in tegenstelling tot bij de mens heeft het woordje taal een veel uitgebreidener betekenis.

Bij dierentaal gaat het om alle middelen die een dier gebruikt om iets mee te delen aan de wereld om hem heen. Dan hebben we het niet alleen over geluiden, maar ook over gebaren, mimiek, kleuren en ook geuren.

(meer…)