Pom is het pseudoniem van de Antwerpse tekenaar Jozef Van Hove (1919-2014). Zijn levenswerk was de stripreeks Piet Pienter en Bert Bibber.
Pom was ingenieur van opleiding maar raakte als illustrator aan de slag bij Het Handelsblad. Op 5 januari 1951 verscheen de eerste strook van de eerste strip van Piet Pienter en Bert Bibber. Met sarcastische en cynische humor en legendarisch geworden woordspelingen oogstte hij heel wat waardering bij de lezers. (meer…)
Dat is meer dan je denkt!
Grafstenen die meer vermelden dan louter de naam, geboortedatum en sterfdatum zijn een blijvend verslag van een leven, en ook een verslag waarover de begraven persoon weinig controle heeft gehad. (meer…)
Tot 1870 was het Frankrijk van Napoleon III de dominante natie op het Europese vasteland, maar die positie werd bedreigd door het Pruisen van Wilhelm I, dat militair onder leiding stond van kanselier Otto von Bismarck. Pruisen had in de voorbije eeuwen immers heel wat grondgebied gewonnen en bedreigde nu ook Frans grondgebied.
Pruisen in het rood, de Zuid-Duitse staten in het oranje
(bron: Andreas Kunz, B. Johnen and Joachim Robert Moeschl: University of Mainz)
Keizer Wilhelm I
Anderzijds was er de kwestie Spanje. De Pruisische prins Leopold van Hohenzollern was voorbestemd om de Spaanse troon te bestijgen, maar dat zag Frankrijk niet zitten. Het land zou dan ingesloten zitten tussen twee staten waar iemand uit Pruisen de lakens uitdeelde. Napoleon III eiste daarom van keizer Wilhelm I dat hij zijn steun voor Leopold zou intrekken.
Napoleon stuurde een gezant naar Wilhelm I om de situatie te bespreken. Wilhelm verbleef op dat moment in Bad Ems en wenste niet op het verzoek van de Fransen in te gaan. Hij liet zijn adjudant aan de gezant vertellen dat hij niets toe te voegen had aan wat hij in het verleden al over de zaak had gezegd.
Over het gesprek van de adjudant met de gezant en de de weigering stuurde hij een telegram naar zijn kanselier Otto von Bismarck. Die liet van de in heel beleefde woorden geformuleerde weigering van Wilhelm een verkorte versie in de internationale pers verschijnen. Deze versie staat bekend als het Ems-telegram of Emser Depesche.
Bismarcks versie.
Voor de Franse versie van de weigering stond het toenmalige Franse nieuwsagentschap Havas in. En daarbij werd een fout gemaakt die grote gevolgen zou hebben. In het bericht werd verteld over de boodschap van de Adjudant van Wilhelm aan de gezant. In het Duits is ‘adjudant’ een hooggeplaatst persoon van de hofhouding die een vorst terzijde staat. Het agentschap liet het woord onvertaald, want ‘adjudant’ bestaat ook in het Frans. Maar in het Frans heeft het woord de betekenis van ‘onderofficier’. Het Franse volk voelde zich beledigd omdat Wilhelm een lage officier had gekozen om de boodschap aan de Franse gezant over te brengen.
De dagen nadien verschenen verdere foute vertalingen en interpretaties van de boodschap in de Franse pers, wat de Parijse bewoners danig ophitste.
Napoleon had absoluut geen zin in een oorlog met Pruisen maar hij werd door de oorlogszuchtige pers en de publieke opinie zwaar onder druk gezet. Op 19 juli 1870 verklaarde het beledigde Frankrijk de oorlog aan Pruisen.
Het Pruisische leger in Parijs
Het resultaat voor de Fransen was desastreus. Een goede zes maanden na de start was Frankrijk verslagen en kon het Pruisische leger op 1 maart een zegetocht maken over de Champs Élysées.
De politieke gevolgen waren groot: Napoleon moest het onderspit delven, wat meteen het einde van het Tweede Franse Keizerrijk betekende. De Derde Franse Republiek werd ingesteld.
Aan Duitse zijde was er een vereniging van het machtige Pruisen en Zuid-Duitsland tot het Duitse Keizerrijk.
De oorlog veroorzaakte een pokkenepidemie die aan een half miljoen mensen het leven kostte, veel meer dan de oorlog zelf.
Zonder de vertaalfout van Havas was er mogelijk nooit een Frans-Pruisische oorlog geweest. Het is dan ook met recht en reden de ergste vertaalfout ooit.
Ken jij nog dergelijke vertaalfouten die een behoorlijke impact hebben gehad? Laat het gerust via het contactformulier weten.
De familie Keane woont al decennialang in het Engelse Coventry. In juli 2018 stierf de in Ierland geboren Margaret Keane op een leeftijd van 73 jaar. Bijna twee jaar later vraagt de familie aan de kerk of ze op de steen boven haar graf in Exhall de woorden In ár gcroíthe go deo mag graveren. Dat betekent zoveel als voor altijd in ons hart.
De anti-Ierse rechter in kwestie
Maar de Anglicaanse Kerk, vertegenwoordigd door rechter Stephen Eyre, verbood het plaatsen van de woorden tenzij er ook een Engelse vertaling zou bij staan. De reden? De Ierse woorden alleen zouden kunnen worden beschouwd als een soort slogan die zonder vertaling een politiek statement kunnen vormen.
De familie was ontzet door de beslissing van de rechter. Maar ook anderen spreken over een vooroordeel en anti-Ierse gevoelens van de rechter.
Ondertussen heeft de Anglicaanse Kerk gezegd dat de beslissing niet het beleid van de Kerk weergeeft en dat de familie in beroep kan gaan bij het aartsbisdom. Maar daar heeft de familie geen zin in.
Het is ook een ietwat vreemde beslissing omdat de Anglicaanse Kerk haar bestaan aan de Ieren heeft te danken.
In het jaar 635 vroeg de koning van Northumberland, Oswald, de Ierse monnik Aidan om bisschop te worden van zijn koninkrijk. Aidan en andere Ierse monniken kregen het kleine eiland Lindisfarne van de koning. Dat werd het middelpunt van de verspreiding van het christendom in Noord-Engeland. Bijgevolg is de Ierse taal ook een belangrijk onderdeel van het erfgoed van de Anglicaanse Kerk.
De rechter was in dit geval overigens niet consequent. Eerder werd een andere familie in 2018 toegestaan om een Welsh woord op een grafsteen aan te brengen, zonder Engelse vertaling. En op het graf van komiek Spike Milligan in Winchelsea staan ook niet-vertaalde Ierse woorden: Dúirt mé leat go raibh mé breoite (Ik zei je toch dat ik ziek was).
De beroemde televisiepresentator Dara Ó Briain is ondertussen in de bres gesprongen voor de familie en noemde de beslissing van de rechter ‘ontzettend stom’.
Van Korea over Duitsland tot Nigeria, elke cultuur heeft wel zijn eigen versie van ‘er was eens’ en ‘ze leefden nog lang en gelukkig’. (meer…)
Met het hele gedoe rond het huidige coronavirus krijgen we weer te maken met de term patient zero of patiënt nul. Alleen al sinds maart kwam hij in zeven artikels op De Standaard voor.
Sinds de term per ongeluk in de jaren tachtig werd bedacht, is hij regelmatig maar ook misplaatst toegepast op de beheersing van de uitbraak van besmettelijke ziektes.
Begin maart tweette Steve Wozniak, medeoprichter van Apple, nog dat hij en zijn vrouw begin dit jaar de ziekte mogelijk de VS hadden binnengebracht en dus de patiënten nul waren. Later vertelde hij dat hij een grapje maakte.
In het Verenigd Koninkrijk gebruikte de Daily Mail dramatische taal en beschreef en de wanhopige jacht op de persoon die de dodelijke ziekte in het land had verspreid. The Mail on Sunday ging nog een stap verder en vroeg zich af of Michel Barnier, de hoofdonderhandelaar van de EU, het virus niet als patiënt nul naar number 10 had gebracht.
Patiënt nul is een term die goed in het oor ligt en in het rijtje van militaire uitdrukkingen uit de vorige eeuw past, zoals het uur nul (wanneer een actie van start gaat) en ground zero (het punt waaronder een bom ontploft). Het klinkt dus ook nog eens opwindend.
Maar behalve dat hij de aandacht trekt, levert de term vooral veel verwarring op. Hij is weinig precies en wordt daarom niet zo vaak door wetenschappers gebruikt. Want wat betekent de term?
Hij wordt voor drie verschillende scenario’s gebruikt: het eerste opgemerkte geval, het eerste geval hier en het eerste geval ooit. Door over ‘gevallen’ te spreken in plaats van ‘patiënten’, kunnen we specifieker zijn. Want zo kunnen we ook spreken over mensen die besmet en besmettelijk zijn maar geen officiële status van patiënt hebben.
In het geval van ‘eerste opgemerkte geval’ wordt doorgaans gesproken over het indexgeval; in het geval van ‘eerste geval hier’ gaat het om het primaire geval hier. Maar als het om ‘het eerste geval ooit’ gaat, grijpt men doorgaans toch weer terug naar patiënt nul omdat er geen alternatieve term bestaat (of is bedacht).
In tegenstelling tot wat films ons doen geloven, wordt deze persoon, het eerste menselijke geval bij een specifieke uitbraak, maar zelden gevonden. De patiënt die dan voor patiënt nul doorgaat, is doorgaans de persoon die als eerste een positief testresultaat kreeg.
Om verwarring te voorkomen, zouden we de échte patiënt nul het alfageval of uitwisselingsgeval kunnen noemen, waarbij alfa verwijst naar het absolute begin en uitwisseling naar het ogenblik waarop de ziekte van dier op mens is overgegaan.
Deze termen zijn alvast een pak duidelijker. Want met al zijn mogelijke betekenissen, is de term patiënt nul dus eigenlijk nietszeggend. En hij kan leiden tot gevaarlijke conclusies.
Begin vorige eeuw brak in New York een tyfuskoorts uit die zich onder de bevolking verspreidde. De autoriteiten besloten dat de Ierse kokkin Mary Mallon een ‘gezonde drager’ was: ze kon anderen besmetten maar ontwikkelde zelf geen symptomen. Toen later diverse infecties en twee doden werden getraceerd naar het ziekenhuis waar Mallon werkte, werd ze verbannen naar North Brother Island waar ze twintig jaar leefde tot aan haar dood in 1938.
Of denk maar aan het verhaal van Gaëtan Dugas, de Frans-Canadese steward die ten onrechte beschuldigd werd patiënt nul te zijn van de Noord-Amerikaanse aids-epidemie. Later bleek echter dat HIV al lang in de VS was binnengedrongen voordat er sprake kon zijn van Dugas. Maar hij was ondertussen zelfs door de New York Post als ‘de man die ons aids gaf’ genoemd. Hij overleefde zijn ziekte trouwens niet en stierf in 1984. Over dit geval is ook een film gemaakt.
De slotsom is dat journalisten de term patiënt nul beter vermijden. Ze zoeken beter preciezere termen of gebruiken deze die je eerder in dit artikel las.
Een taal leren is belangrijk. Ik zou een heel epistel kunnen schrijven over het waarom ervan, maar een beeld zegt meer dan duizend woorden, toch?
Daarom plaats ik hier vandaag enkele filmpjes die je op humoristische, ontroerende of informatieve wijze tonen waarom het leren van een taal belangrijk is.
Klaar? Hier gaan we …
En? Overtuigd?
De veeltaligheid van Zwitserland doet veel aan die van België denken, maar het land wordt niet geconfronteerd met dezelfde bestuursproblemen of spanningen tussen de gemeenschappen. De politieke en taalkundige constructie van beide landen is dan ook lang niet dezelfde. (meer…)
Wil je eens een echte uitdaging in je leven? Leer dan het Khmer.
Het Khmer is de officiële taal van Cambodja en wordt door bijna alle 16 miljoen Cambodjanen gesproken. (meer…)
Vorige week was ik aanwezig op een online groepsgesprek onder Nederlandstalige collega’s uit Vlaanderen en Nederland.
Het ging er gezellig aan toe en plots liet een van de deelnemers het woord ‘gesteggeld’ vallen. Excuseer, ge-wat? (meer…)
