Michael Coe
Niet meteen een bericht dat je in onze pers terug zult vinden, maar enkele weken geleden stierf Michael Coe op 90-jarige leeftijd. Geen beroemd persoon maar wel iemand die de aandacht van taalliefhebbers verdient.
Michael Coe was een antropoloog die zijn leven wijdde aan het bewijzen van het feit dat de oude Maya’s een ingewikkelde schriftelijke taal hadden die zwaar ondergewaardeerd werd door andere wetenschappers. (meer…)
Op een feestje in Asse had ik het in een gesprek met collega-taalkundigen over de lokale mobiliteitsproblemen en dan met name de files aan de konker.
Mijn gespreksgenoten keken me aan alsof ze het in Keulen hoorden donderen. De wat? Konker? (meer…)
Frankie Boyle is een buitenbeentje in de Britse comedy scene. De grappen die bij vertelt, worden door sommigen als uiterst grof en beledigend ervaren, maar eigenlijk is het Britse humor van de allerbovenste plank.
In onderstaand filmpje heeft hij het over Brexit als een bewijs dat Britse mensen overtuigde meningen hebben, die weliswaar op niets zijn gebaseerd.
Frankie Boyle schimpt graag op zijn publiek. Geen erg, die kijkers hebben niets liever. Dat is een van de redenen waarom ze komen. Zoals deze jongeman …
En voor wie er niet genoeg van kan krijgen:
En jij, kun jij zijn humor smaken?
In De Standaard van afgelopen weekend stond het bericht dat de gemeente Sint-Laureins (Meetjesland) heeft besloten om moeskopperij voortaan met een gemeentelijke administratieve boete te bestraffen. Moeskopperij?
Ik moet toegeven dat ik niet wist wat het woord betekende. Gelukkig bracht het krantenartikel duidelijkheid. Het gaat om diefstal of stroperij van een deel van de landbouwoogst door het plukken, afrukken, afsnijden of uitgraven van vruchten of gewassen.
En wie aan moeskopperij doet, is aan het moeskoppen. Jazeker, het bestaat ook als werkwoord.
Volgens Van Dale is Moeskoppen een typisch Belgisch juridisch woord en is het afkomstig van het Duitse Mauskopf of muizenkop, een woord waarmee een dief of schelm werd bedoeld en dat oorspronkelijk werd gebruikt voor soldaten die onderweg uit stelen gingen.
Het woord komt echter ook voor in Nederland en mag dus – in tegenstelling tot wat Van Dale meldt – tot de Nederlandse standaardtaal worden gerekend.
Moeskoppen had vroeger nog een andere betekenis. Het sloeg letterlijk op ‘den kop tot moes pletten’, ofwel doden.
Meteen weten de Nederlandse families Moeskops (met als bekendste lid de succesvolle wielrenner Piet Moesknops, die vijf keer wereldkampioen sprinten werd) waar hun naam vandaan komt.
In 2015 bracht de Vlaamse troubadour Antoon Roggeman uit Herdersem bij Aalst een dubbel-cd uit met als titel ‘Moeskopperij’ en passende hoes. Verwacht geen teksten over de criminele daad die moeskoppen is, wel maatschappijkritische liedjes.
Of hoe een klein regionaal krantenartikel toch taalkundig interessant kan zijn.
Op 3 februari 2020 gaat in het Spaanse Álava een rechtszaak van start tegen drie leden van een team archeologen. Zij hadden een ontdekking op een site op tien kilometer van de stad Vitoria als wereldschokkend bestempeld, maar het ging in feite om een van de grootste vervalsingen in de archeologische geschiedenis.
Waar draait het om? (meer…)
De woordenschat in de wetenschap zit vol heerlijk ongewone namen en zinnen. Hier volgen 14 vreemde en prachtige woorden uit de wereld van natuurkunde, biologie en scheikunde. Eureka!
Ba is een geslacht van landslak, genoemd naar het Ba District in Fiji. De Amerikaanse malacoloog (iemand die … weekdieren bestudeert) die de naam koos had duidelijk gevoel voor humor: hij gaf vervolgens aan een soort slak de naam Ba humbugi, een verwijzing naar de beroemde uitspraak van fictionele vrek Ebenezer Scrooge.
Als je maag vaak knort wegens honger, dan is dit woord voor jou. Borborygmus is het borrelende of rommelende geluid dat vloeistoffen en gas maken die in de darmen bewegen.
3. GluonEen gluon is een hypothetisch, neutraal, subatomisch deeltje zonder massa waarvan men gelooft dat het de kracht uitzendt die quarks (elementaire deeltjes) aan mekaar bindt tot een hadron (een deeltje dat bestaat uit twee of meer quarks). Met andere woorden, het ‘lijmt’ (‘glues’) ze samen.
Dat gevoel van gevoelloosheid wanneer een arm of been ‘slaapt’, wordt in de wetenschap obdormitie genoemd. Wist je dat? En nu we er toch over bezig zijn, de prikkelingen die je voelt wanneer het ledemaat opnieuw tot leven komt, heet officieel paresthesie.
Misschien ben je ontgoocheld wanneer ik je zeg dat dit niets te maken heeft met muzikale katten. Het gaat om de wetenschap van weerkaatste geluiden, of met andere woorden: echo’s.
6. HorripilatieWe kennen ze als kippenvel, maar uw haren die rechtop staan door de kou, een eng verhaal of het themalied van Titanic kennen we wetenschappelijk onder een andere naam. Als je naar een horrorfilm kijkt, heb je mogelijk last van horripilatie.
Kwashiorkor klinkt eerder als de naam van een personage uit een strip dan als een ziekte, maar het is eigenlijk een ernstige vorm van ondervoeding, veroorzaakt door een gebrek aan proteïnen en essentiële voedingsstoffen.
Deze onaangename aandoening, die vaak voorkomt bij kinderen in ontwikkelingslanden, veroorzaakt zwellingen onder de huid.
Wat klinkt atmosferischer dan het woord abyssaal? Deze term beschrijft de diepste, donkerste waterige diepten van onze oceanen – alles tussen 3000 en 6000 meter onder de zeespiegel.
Zoosemiotica is een term die wordt gebruikt voor het onderzoek naar communicatie door dieren. We hebben het dan niet over sms-berichten of telefoonoproepen, maar over de tekenen die tussen dieren worden gebruikt.
Een otorhinolaryngoloog is geen arts die gespecialiseerd is in angstige rhino’s, zoals de naam zou kunnen doen vermoeden, maar één die zich bezighoudt met alle kwalen met betrekking tot oren, neus en keel. Een hele mond vol!
11. PetrichorHeb je ooit tevergeefs geprobeerd om het in het algemeen niet onaangename aroma te beschrijven dat je vaak kunt ruiken na de eerste regen na een lange droge periode? Wel, of je ’t nu geloof of niet, ook daar bestaat een woord voor. Het woord petrichor beschrijft de kenmerkende geur, die naar verluidt veroorzaakt wordt door oliën die planten tijdens droog weer in de bodem afgeven.
Krypton is niet alleen de fictieve thuisplaneet van Superman, het is ook een echt chemisch element – een gas dat in minieme hoeveelheden in onze atmosfeer voorkomt. De naam komt van het Oud-Grieks voor ‘verborgene’ – omdat Krypton kleur-, geur- en smaakloos is.
13. MagnetopauzeHet gebied rond een planeet waarin geladen deeltjes onder invloed staan van het magnetische veld van de planeet, wordt de magnetosfeer genoemd. De magnetopauze is de buitengrens van dit gebied, waar de magnetosfeer in contact komt met de interplanetaire ruimte.
We begonnen dit artikel met slakken, laten we er ook maar mee eindigen … Er is een categorie kleine zeeslakken die Bittium worden genoemd. Dus hoe noemden wetenschappers een geslacht van nog kleinere buikpotige zeeweekdieren? Ittibittium natuurlijk.
Verhalen uit het verleden vind ik boeiend, en al zeker als er ook een taalkundige component in zit.
Een van die verhalen is de legende van de groene kinderen van Woolpit, Engeland. De kinderen, broer en zus, leefden ergens tussen 1135 en 1154, minder dan één generatie voordat het verhaal werd neergepend, wat het dus veel plausibeler maakt dan verhalen die honderden jaren na de gebeurtenis zijn neergeschreven. (meer…)
