Vandaag speelt onze nationale voetbalploeg tegen het team van Wales. Maar waar komt de naam van dat land precies vandaan?

Om dat te kunnen uitleggen, moeten we even de geschiedenis induiken. Vierduizend jaar in de geschiedenis om precies te zijn.

Toen kwamen de Kelten aan op de Britse eilanden, zagen dat het goed was en besloten te blijven. De hele tijd voordat Rome groot werd, werd Keltisch in grote delen van Europa gesproken. Maar op een uitzondering na, overleefden alleen de talen over het Kanaal, waar ze zich in twee takken splitsten. De ene tak was het Goidelic dat leidde tot het Iers, Schots Gaelic en Manx. De Engelse tak was het Brythonisch dat leidde tot het Welsh, later gevolgd door Cornish, Bretoens en Cumbrisch.

Van de Brythonische talen is Welsh het oudst. Maar het werd toen helemaal geen Welsh genoemd. De Welshmen hadden het (en hebben het nog steeds) over Cymraeg, de taal van Cymru, het land van de Cymry, een Brythonisch woord voor landgenoten.

Tot pakweg de vijfde tot zevende eeuw van onze tijdrekening was er geen vuiltje aan de lucht, maar toen vielen de Germaanse volkeren Angelen, Saksen en Juten de Britse eilanden binnen. Het land en de inheemse Keltische bevolking die ze er aantroffen, waren hen vreemd. De Angelsaksische woorden walas (vreemd land) en waelisc (vreemd volk) werden dan ook snel gebruikt.

Om dezelfde reden spreken we ook van Cornwall. Corn staat overigens voor de Cornovii, een Keltisch volk dat er al sinds de bronstijd woonde. En wall verwijst opnieuw naar walas.
En denk ook maar aan walnoot, een noot die uit Frankrijk en Italië kwam en voor de Engelsen waelisc was.

In ons land gebeurde iets soortgelijks. Toen de Germanen in de vierde eeuw ons land binnenvielen merkten ze dat een deel van de bevolking geen Germaans maar wel Romaans sprak. Vreemde lui, die ze dan maar met het Germaanse woord walh benoemden. Vandaar Walen en Wallonië.

Maar terug naar het Welsh nu, dat tijdens de vroege middeleeuwen uiteenviel in diverse vormen: Welsh, Bretoens, Cornish en het uitgestorven Cumbrisch. Omdat de talen zo lang geleden uiteenvielen, zijn ze individueel sterk geëvolueerd. Welsh en Cornish namen heel wat Engelse leenwoorden over, Bretoens deed hetzelfde met het Frans. De moedertaalsprekers van deze talen kunnen elkaar dan ook onvoldoende begrijpen. De verschillen zijn zeker op het vlak van woordenschat te groot geworden. Tussen Welsh en Cornish zijn er minder verschillen maar ze zijn voldoende talrijk om een gesprek heel moeizaam te maken.

Op dit ogenblik spreekt 19% van de Welshe bevolking Welsh. Dat zijn een slordige half miljoen mensen. Er zijn ook nog eens 130.000 Welshtaligen in de rest van Groot-Brittannië en enkele honderden sprekers in Patagonië.

Wij Nederlandstaligen begrijpen geen jota van dat Welsh. En toch gebruiken we allemaal af en toe een Welsh woord. Of wat dacht je van pinguïn? Dat komt van het Welshe pen (kop) en gwyn (wit).

Het Welsh kent ook enkele eigenaardigheden.
Zo zeg je in Wales niet gewoon ja of nee. Positief of negatief antwoorden doe je in het Welsh door te antwoorden met de relevante vorm van het werkwoord. Een doornormaal gesprek als:

Hou je van chocolade?
– Ja.

wordt in het Welsh

Ben je iemand die van chocolade houdt?
– Ik ben.

 

Een veel voorkomende letter in het Welsh is de ll. Die vind je overigens niet alleen in het Welsh, maar ook in het Navajo, Groenlands en Zulu. Technisch gesproken gaat het om een stemloze alveolaire laterale fricatief, een mond vol voor de uitspraak van de letter L waarbij de tong naar boven en onder wordt gewreven. Maar maken we het even ‘gemakkelijker’ met deze video:

 

 

En eindigen doen we met een komische noot. Brits stand-upcomedian John Bishop vertelt over zijn ervaringen met de Welshe taal en hoe hem dat in zijn kindertijd heeft geholpen.