Vorig jaar vroeg m’n dochter me waarom ik in een sms of chatbericht aan het einde van een zin een punt zette als ik daarna toch een smiley plaatste. Ik hoorde het even in Keulen donderen. Want wat ik niet wist, was dat zo’n smiley een punt eigenlijk overbodig maakte. Ik protesteerde even, want een volzin zonder punt, dat hoorde toch niet! Maar ik liet dat protest al snel varen en plaats nu soms geen punt meer als er ook een smiley staat.

Over dat punt wil ik het vandaag hebben, want het zal mogelijk uitsterven.

Het punt — het teken dat we als kinderen leren en dat al zeker sinds de middeleeuwen bestaat — valt dan ook in deze digitale tijden steeds vaker weg in chatberichten.

Dat zegt David Crystal, een docent Engels die al meer dan 100 boeken over taal heeft geschreven. Kortom, een man weet hoe krachtig traditie is in taal.

Volgens hem wordt het punt in tekstberichten en op sociale media weggelaten omdat de milleniumgeneratie een voorkeur heeft voor punctuatievrije zinnen. Want, zo redeneren ze, in het chatbericht is het nogal duidelijk dat een zin ten einde is, dus waarom dan nog een punt eraan toevoegen?

Meer nog, het punt aan het einde van de zin krijgt stilaan een andere rol, dat van wapen om ironie, sneer, onzekerheid en zelfs agressie weer te geven.

Als de liefde van je leven net de huisbereide zesgangenmaaltijd bij kaarslicht die hij of zij voor je zou klaarmaken heeft geannuleerd, dan wordt je aangeraden om een punt toe te voegen wanneer je “Goed.” antwoordt. Dat toont ergernis.
“Goed” of “Goed!” kan daarentegen wijzen op berusting of onbezorgde acceptatie.

Professor Crystal meent dat het punt nu een emotioneel geladen betekenis heeft gekregen en een soort emoticon is geworden. Dat merkte hij steeds opnieuw op tijdens zijn bezoeken aan Britse hogescholen, waar hij tekstberichten van studenten analyseerde. Zijn bevindingen worden bevestigd door onderzoekers van de Binghamton University in New York en van de Rutgers University in New Jersey.

Die vroegen 126 studenten om 16 woordenwisselingen te bekijken, enkele daarvan tekstberichten, andere handgeschreven notities, die allemaal bevestigend zijn en uit één woord bestaan (OK, Zeker, Yep, Okido). Enkele daarvan eindigden met een punt, andere niet. Volgens het onderzoek werden de tekstberichten mét punt op het einde als het minst oprecht beschouwd. Bij de handgeschreven notities was er geen verschil.

Geoffrey Nunberg, een linguïst die doceert aan de University of California, Berkeley, merkte op dat de toenmalige limiet van 140 tekens van Twitter en het lezen van berichten op een smartphone of tablet het punt een nieuwe betekenis hebben gegeven.

Volgens hem is het niet nodig om een punt in een bericht te gebruiken om iets expliciet duidelijk te maken wat impliciet al duidelijk is. Bovendien lijkt het met punt alsof je zegt “Ik ga niet, punt”. Met een punt kan een bericht agressief en gemeen zijn, maar evengoed “Ik heb niets meer te zeggen” betekenen.

Paradoxaal genoeg gaat de teloorgang van het punt vergezeld van aanvallen van overpunctuatie. Als iemand stuurt “Kom je naar het feest?”, dan is het antwoord steeds meer iets in de trant van “Ja, fantastisch!!!!!!”. Maar dat soort uitbundigheid wordt uiteraard niet in het klaslokaal toegestaan.

Professor Nunberg merkte tegelijkertijd dat Britse tieners steeds minder emoticons en afkortingen als LOL of ROTF in tekstberichten gebruikten, omdat hun ouders er ook gebruik van begonnen maken. Die emoticons en afkortingen waren dus niet langer ‘cool’.

De vraag is nu wat het volgende leesteken is dat zal worden opgeofferd. Het vraagteken?