Net na de jaarwisseling was het eindelijk zover: ik mocht het duizendste noord-zuidverschil toevoegen aan de Taaldatabank van GentVertaalt. Daarmee werd na iets minder dan drie jaar een symbolische kaap bereikt. Dat heuglijke nieuws kwam ook De Taalfluisteraar ter ore en hij nodigde mij prompt uit om hier als gastblogger wat meer toelichting te komen geven. Dat doe ik uiteraard met plezier!

De Taaldatabank is een gratis online naslagwerk dat taalverschillen tussen België en Nederland bundelt, ontwikkeld door GentVertaalt. Dat is een vrijwillig initiatief dat taalprofessionals samenbrengt, op poten gezet door drie initiatiefnemers waaronder ikzelf. We organiseren maandelijks een netwerkavond in Gent, waar taalprofessionals tips en ervaringen kunnen uitwisselen of anekdotes of frustraties kunnen delen tussen pot en pint. Daarnaast organiseren we elk jaar een groter evenement, zoals onze Taalconferentie over noord-zuidverschillen in het Nederlands, onze ‘unconference’ over bedrijfsvoering als zelfstandige, diverse CAT-toolopleidingen en meer. Daarmee willen we onze sector mee naar een hoger niveau tillen.

Op onze netwerkavonden komen verschillende thema’s steeds terug, en een daarvan is niet toevallig ons belangrijkste werkinstrument: het Nederlands dat je hanteert en produceert als vertaler, tolk, copywriter of andere taalprofessional. Op de markt is er vandaag vraag naar Belgisch-Nederlands enerzijds (vaak ook Vlaams genoemd: ‘Can you translate this into Flemish?’) en naar ‘landneutraal’ Nederlands(*) anderzijds, als de klant één tekst wil die bestemd is voor het hele taalgebied.

(*) Meer toelichting over landneutraal/supranationaal Nederlands vind je op onze blog.

Vele Vlaamse vertalers houden daarom lijstjes bij van woorden of uitdrukkingen die regionaal gekleurd zijn, om ze nu eens te mijden, dan weer niet. Dus dachten wij van GentVertaalt: ‘Waarom bundelen we zulke lijstjes niet in één handig naslagwerk?’ Want zoals we wel vaker zeggen: samen weet je meer. En zo ontstond de Taaldatabank.

Dit naslagwerk is gratis raadpleegbaar door iedereen met een internetverbinding, en kan erg nuttig zijn voor iedereen die op welke manier dan ook beroepsmatig Nederlands produceert. Er wordt geen oordeel geveld of stijl opgelegd; er wordt louter opgetekend wat de status van een woord of uitdrukking is volgens diverse naslagwerken (de Dikke Van Dale, taaladvies.net, VRT-taal, de Taaltelefoon, het Genootschap Onze Taal, het Gele Boekje van De Standaard, Het Vlaams Woordenboek en dies meer). Daarna is het aan jou om een geïnformeerde beslissing te nemen, en zelf te kiezen of je een bepaalde wending wel of niet gebruikt in je tekst, afhankelijk van je doelpubliek.

Persoonlijk heb ik al enorm veel bijgeleerd over het Nederlands bij het samenstellen van deze databank, en ik leer nog altijd dingen bij. Ik sta er nog vaak van versteld dat men in Nederland iets voor mij heel doodgewoons niét blijkt te zeggen. De kaap is gerond (of bereikt/gehaald) bijvoorbeeld, zoals ik hierboven schreef. Maar moet ik die uitdrukking dan standaard mijden, omdat die veel minder gebruikelijk is in Nederland? Mijn attitude op dat vlak is nogal veranderd, moet ik zeggen. In de vertaalopleiding werd mij destijds nog ingepeperd dat er één correct Nederlands was, met een handjevol verschilletjes weliswaar, maar dat ik altijd moest streven naar neutraal Nederlands voor het hele taalgebied. Tien jaar en duizend verschillen later weet ik wel beter: als een tekst bestemd is voor een Belgisch doelpubliek, schrijf ik met overtuiging Belgisch-Nederlands. Dat is mijn moedertaal, en zo schrijf ik het vlotst. Alleen als mij uitdrukkelijk gemeld wordt dat de tekst voor Belgen én Nederlanders bestemd is, waag ik mij aan de erg moeilijke oefening om vlot Nederlands te produceren dat aan beide kanten van de grens zo weinig mogelijk wenkbrauwen doet fronsen. Want maak je geen illusies, geen enkele Nederlandse tekst is voor iedereen in het taalgebied ‘neutraal’, en de vraag is hoe idiomatisch en aantrekkelijk een tekst nog is als elke mogelijke couleur locale eruit is weggeschrobd.

Overigens is niet alleen mijn visie op Belgisch-Nederlands geëvolueerd, maar ook het Belgisch-Nederlands zelf: tal van woorden en uitdrukkingen die tot voor enkele jaren nog gewestelijk, substandaard of te mijden waren, zijn anno 2017 aanvaarde standaardtaal in België (om maar wat te noemen: 24 uur op 24, 7 dagen op 7, binnen de twee weken, minimum/maximum twee weken, betalend parkeren, hoofding, uurrooster).

Hoe dan ook, of het Belgisch-Nederlands nu je vriend of je vijand is, in elk geval heb je er baat bij hem goed te kennen. Daar helpt de Taaldatabank je bij, en dan kies je zelf maar hoe je tegenover dat woord of die uitdrukking staat. De houding van de Vlaamse taalprofessional tegenover het Belgisch-Nederlands, daar vallen nog ‘heelder’ epistels over te schrijven, maar dat is voer voor een andere keer!

---

Mick De Meyer is licentiaat in de Vertaalkunde (specialisatie Tolken) en sinds 2010 voltijds actief als zelfstandig vertaler uit het Frans, het Engels en het Zweeds in het Nederlands. Hij is medeoprichter van GentVertaalt, en sinds 2014 verantwoordelijk voor de inhoud van de Taaldatabank. Levenslang leren is zijn motto, en naast de variatie in het Nederlands (be)studeert hij ook andere talen, waaronder het Noors, het Deens en het Russisch.

Info & contact: www.mdmx.be