Volgens een nieuw WordFinder-onderzoek van UNESCO lopen tientallen Chinese talen het risico om uit te sterven. Maar dit fenomeen beperkt zich niet tot China.

In China zelf zou het om 25 etnische minderheidstalen gaan. Eén daarvan, het Fuyu Kirgizisch, kwam drie eeuwen geleden in Centraal-Siberië voor, maar wordt nu nog door slechts 10 oudere mensen gesproken in de noordelijke Chinese provincie Heilongjiang.

Li Jinfang, een onderzoeker van minderheidstalen aan de Minzu Universiteit in Beijing is van mening dat de verstedelijking en snel ontwikkelende economie in China aan die achteruitgang heeft bijgedragen. Mensen vinden het praktischer om in een gemeenschappelijke taal te communiceren.

China telt meer dan 120 talen, maar meer dan 70 procent van de Chinese bevolking spreekt Mandarijn of ‘Standaard Chinees’.

“Mensen in afgelegen plattelandsgebieden vinden Mandarijn nuttiger dan hun eigen taal omdat ze met Mandarijn gemakkelijker een job kunnen vinden”, zegt de academicus.

Li denkt dat heel wat mensen hun taal opgaven om Mandarijn te leren om zo beter in de gemeenschap te passen en discriminatie te vermijden.

Maar volgens het onderzoek is China niet de slechtste leerling van de klas. Met de 25 talen die in gevaar zijn, staat het pas op de zevende plaats, na de Verenigde Staten met 82 talen, Brazilië (45), Australië (42), India (41), Indonesië (32) en Canada (30).

Meer dan een kwart (28%) van de talen die ernstig in gevaar zijn, zijn te vinden in slechts drie landen: de VS, Brazilië en Australië. Tien landen samen zijn verantwoordelijk voor meer dan de helft van de ernstig in gevaar zijnde talen op deze wereld.

“Talen zijn meer dan woordenschat, uitspraak en grammatica”, zegt WordFinder-uitgever Michael Kwan.

“Talen geven een inzicht in hoe een culturele groep de wereld ziet en ermee in verbinding staat, evenals in de geschiedenis van het volk van een specifiek gebied.”

Uit het vorige maand gepubliceerde recentste onderzoek (2009-2013) blijkt dat meer dan 291 miljoen mensen in de VS van vijf jaar en ouder alleen Engels spreken thuis. Slechts 45 mensen spreken het ernstig bedreigde Chinook, een inheemse taal die oorspronkelijk een mengtaal was bij pelzenhandelaars in het noordwesten van de Stille Oceaan.

In Australië spreken meer dan 17 miljoen mensen alleen Engels thuis (circa 73% van de bevolking), in vergelijking met de slechts 156 mensen (0,00066%) die de taal Miriwoong van de Aboriginals spreken. Minder dan 20 van hen spreekt de taal vloeiend.

Volgens taalexperts worden er op dit moment tussen 6000 en 7000 talen gesproken op onze planeet. Iets meer dan een eeuw geleden was dat nog 10.000.

Volgens Li is dit voor vele etnische minderheden een onomkeerbare trend.

“We maken ons ongerust over deze trend. Sommige talen worden niet alleen gesproken door een heel klein aantal mensen, maar worden ook alleen gebruikt door de oudste mensen van het dorp. Dat betekent dat de taal verdwijnt zodra deze oudere taalgebruikers zijn gestorven”, vertelt Li.

“Sommige afgevaardigden van het Nationale Volkscongres (het hoogste Chinese wetgevende orgaan) die uit etnische minderheden komen, hebben de overheid en taalkundige experts gevraagd om te proberen hun talen te beschermen omdat die hun na aan het hart liggen.”

Het classificatiesysteem van UNESCO toont in welke mate een taal het risico loopt om uit te sterven. Volgens het agentschap zijn er 600 talen die een heel ernstig risico lopen – dat is 10% van alle gesproken talen.

Li is van mening dat vele talen in China op uitsterven staan omdat verschillende groepen samenleven en de taal met de meeste functies en rijkste culturele inhoud de andere overheerst.

De academicus is het eens met Kwan dat het belangrijk is om talen en dialecten in stand te houden omdat dit ook nodig is om de biologische diversiteit te beschermen. 

“Verschillende talen geven mensen nieuwe inzichten. Als er steeds minder talen zijn, is dat niet goed voor de mens”, aldus Li. 

In 2015 pakte China het probleem aan met een taalbeschermingsproject. Daar zijn tot dusver 30 boeken en diverse audio- en videodatabanken van 81 etnische talen en 53 dialecten van Chinees uit voortgekomen. 

“Talen ontwikkelen zich dynamisch. Dat sommige talen verloren raken kunnen we niet vermijden”, zei Li.

“Wat we moeten doen is tussenkomen om hun leven te verlengen en hun teloorgang uit te stellen.”