Welke twee kleuren zie je hieronder?

Nee, geen strikvraag.

Dit zijn gewoon groen en blauw. Voor ons Nederlandstaligen een makkie. Evenzo voor wie Frans, Engels, Duits, Spaans en Italiaans spreekt. Maar dat is niet zo in elke taal …

Talen benaderen kleuren immers op een verschillende manier. Zo bestaat ons blauw in het Russisch niet. De Russen maken onderscheid tussen lichtblauw (голубой, goluboy) en donkerblauw (синий, siniy). Russische kinderen leren dit van jongs af aan, net zoals onze kinderen het woord ‘blauw’ leren.

In het Albanees hebben ze ook twee woorden voor blauw: kaltër verwijst naar lichtblauw, zoals dat van de hemel. blu is dan weer donkerblauw. Met hun woorden voor groen en geel is iets vreemds aan de hand. Voor groen gebruiken ze gjelbër, en dat komt van het Latijnse galbinus dat … ‘geel’ betekent. En voor geel gebruiken ze verdhë, van het Latijnse viridis dat – je raadt het al – ‘groen’ betekent (denk aan het Franse ‘vert’).

In het Iers hebben ze een afzonderlijk woord voor groen en blauw, maar de overeenstemmende kleur is niet altijd precies hetzelfde als in onze taal. Deze afbeelding maakt dat duidelijk:

 

De Thai gebruiken dan weer hetzelfde woord (khiaw) voor groen en blauw. En het Chinees kent weliswaar drie aparte woorden voor blauw, groen en zwart, maar ze hebben ook een woord (qing) dat op alle drie de kleuren kan slaan. Ook het Japans, Vietnamees en Koreaans hebben woorden die zowel blauw als groen kunnen betekenen. Wie verduidelijking wil, vraagt doorgaans of het om ‘<woord> als de hemel’ of ‘<woord> als de planten’ gaat.

De indianentalen op het Amerikaanse continent kenden aanvankelijk eveneens geen apart woord voor groen en blauw, maar onder invloed van het Spaans is daar ondertussen verandering in gekomen.

En in Afrika zijn er ook diverse talen waar geen onderscheid wordt gemaakt tussen groen en blauw en waar het verschil uit de context en eerdere kennis moet komen. Dat is het geval in Zulu, Xhosa, Tswana en Himba. Het Yoruba heeft geen specifieke term voor kleuren. Het gebruikt omschrijvingen als ‘kleur van bladeren’ en ‘kleur van de hemel’.

Ten slotte nog dit. Waar het woord blauw vandaan komt, weten we niet echt. In het Oud-Germaans was het blaw (Engels) of blar (Noors) en kon het soms ook ‘zwart’ betekenen. ‘Groen’ komt dan weer van ‘groeien’.

Wil je over bepaalde taalzaken meer weten, stel dan gerust je vraag.