Dat het Engels een wereldtaal is staat buiten kijf, maar of dat zo blijft is verre van zeker, ook al doen vooral de Britten er alles aan om dat zo te houden.

In februari 2018 woonde Brits eerste minister Theresa May in China de start bij van de grote campagne van The British Council om het belang en de invloed van de Engelse taal een boost te geven.

Je kunt je afvragen of dat echt nodig is. Engels is immers de meest verspreide taal ter wereld. Volgens The British Council spreekt een kwart van de wereldbevolking, 1,75 miljard mensen, voldoende Engels voor een eenvoudig gesprek. Het wordt in de basisscholen in China onderwezen en is de werktaal van de hele Europese Unie.

De nieuwszender France 24 heeft een uitsluitend Engelstalig kanaal en de taal is ook prominent aanwezig in alle vliegtuigen en controletorens ter wereld. Soms zie je de taal op de vreemdste plaatsen opduiken. In 2004 besloot de eerste minister van Mongolië, een land met geen enkele historische band met een Engelssprekende grootmacht, om op school Russisch door Engels te vervangen zodat de hoofdstad Ulaanbator het wereldcentrum voor telefonie zou worden.

Kortom, wie zich op wereldniveau wil begeven, moet gebruikmaken van het Engels, ongeacht hoe je politiek tegenover de Angelsaksische landen staat.

Dat was uiteraard niet altijd zo. De opkomst van het Engels startte in 1919 met het Verdrag van Versailles, het eerste internationale verdrag dat in het Engels is opgesteld. Dat betekende dan wel de start van het einde van het ooit zo machtige Britse Rijk, maar op taalkundig vlak had het VK het geluk dat de Amerikaanse neef met dezelfde taal die positie overnam.

In nauwelijks een eeuw is het Engels erin geslaagd zich te vestigen als dé wereldtaal. Maar wanneer omstandigheden wijzigen, kunnen dominante talen van hun voetstuk vallen. En die wijziging zit er wel degelijk aan te komen.

In de 21e eeuw kennen opkomende landen in Azië maar ook in Zuid-Amerika en Afrika een economische groei die veel hoger ligt dan die van de VS (laat staan die van het VK en de Europese Unie). De verwachting is dat wanneer nieuwe economische grootmachten als China, India of Brazilië zich economisch, politiek en mogelijk militair laten gelden, ze hun taalkundige en culturele invloed ook zullen uitbreiden, zeker bij wie met hen zaken wil doen. Maar net als bij alle nieuwe dominante talen, zal er een vertraging op zitten.

Dit deed zich ook in de 17e eeuw voor, toen de taal van de verlichting, het Frans, de rol overnam die het Latijn gedurende 15 eeuwen had gespeeld. Of in de 19e eeuw wanneer de Russische en Britse veroveraars het Farsi afschaften in hun Aziatische koloniën. Daarvoor was Farsi 800 jaar lang de prominente taal geweest, als de taal van de islamitische cultuur, handel en politiek. Het maximale bereik van een taal doet zich altijd voor op het ogenblik dat een nieuwe grootmacht zich aandient.

De huidige status van het Engels is dan ook nagenoeg zeker de top die de taal zal bereiken. Zelfs als de taal het nog enkele decennia als wereldtaal uithoudt, is ze maar een eendagsvlieg in vergelijking met voorgangers als Latijn en Farsi, en valt haar hoogtepunt samen met de opkomst van bijvoorbeeld China.

Wordt Chinees over een eeuw de nieuwe wereldtaal?

Volgens de schitterende sciencefictionserie Firely van Joss Whedon spreken we in de 26e eeuw allemaal een mengeling van Engels en Chinees:

Wat is volgens jou de taalkundige toekomst van onze planeet?