In 1760 stond de literaire wereld helemaal op zijn kop. Een Schotse leraar was in het bezit gekomen van de manuscripten met heldendichten van een bard uit de derde eeuw. De bard werd meteen de Schotse Homerus genoemd. Maar klopte dat allemaal wel?

De vermeende oude gedichten van bard Ossian

Je kunt het antwoord wel al raden: helemaal niet!

Schots leraar James Macpherson had een aantal losse fragmenten in het Gaelic en vooral veel mondelinge overleveringen van de Highlanders verzameld. Die voegde hij samen, fantaseerde er een hele hoop bij en publiceerde het geheel vervolgens als de Engelse vertaling van de Gaelic gedichten van de bard Ossian.

Het document sloeg aan en werd een internationale bestseller met vertalingen in alle Europese talen.

De Duitse schrijver Goethe bewerkte de gedichten in een van zijn werken, Napoleon Bonaparte gaf een schilder de opdracht om de ‘Droom van Ossian’ te schilderen, Schubert zette ze op muziek. Maar ook de gewone man in de straat vond het fantastisch. Er werden baby’s vernoemd naar personages in het werk van Ossian.

Dit betekent niet dat iedereen zomaar de vermeende vertaling van Macpherson aanvaardde. Ierse geschiedkundigen merkten technische fouten op in de chronologie en de vorming van de Gaelic namen en beweerden dat het onmogelijk om een vertaling kon gaan. Ze vroegen Macpherson dan ook om de oorspronkelijke manuscripten te mogen zien, maar Macpherson weigerde steevast. Dat maakte hem uiteraard verdacht.

Ook de bekende schrijver en woordenboekmaker Samuel Johnson uitte zware beschuldigingen en verkondigde dat Macpherson de verhaaltjes zelf had geschreven.

Hoewel de critici gelijk hadden en de bard Ossian slechts een verzinsel was, bleek Macpherson wel over een uitzonderlijk poëtisch talent te beschikken dat vele harten in Europa raakte en had hij met zijn werk een aanzienlijke invloed op de romantiek in Engeland.

Of misschien was zijn verhaal over de vertaalde bard gewoon een hele geslaagde marketingtruc.