Een van mijn favoriete schrijvers is Harry Turtledove. Hij specialiseert zich in alternatieve tijdslijnen, zoals wat er gebeurd zou zijn mochten de Duitsers de Tweede Wereldoorlog hebben gewonnen of mocht de Amerikaanse Burgeroorlog anders zijn verlopen.

Ik maak graag eenzelfde veronderstelling. Wat als twee mensen een andere keuze in hun leven hadden gemaakt? Dan zouden Engels, Nederlands en Duits nu nagenoeg identiek hebben geklonken en mogelijk zelfs één taal zijn geweest.

De eerste die een foutieve keuze maakte, was William Caxton.  Hij is de eerste Engelse drukker en de eerste om de drukpers in Engeland te gebruiken. Hij publiceerde heel wat taalkundige boeken en wordt beschouwd als de persoon die de Engelse taal standaardiseerde.

Helaas koos Caxton niet het Kentse dialect waarin hij opgroeide, maar wel het Londense dialect als basis van het Engels. Hij voegde daarbij heel wat Latijnse en Franse woorden toe omdat die verfijnder klonken dan het ‘ruwe’ Kents.

Jammer, want het Kentse dialect leek heel erg op het toenmalige Vlaams. In een van zijn boeken vertelt Caxton zelf het verhaal van enkele handelaars uit Noord-Engeland die eieren proberen te kopen van een Zuid-Engelse vrouw. De noorderling gebruikte het woord egges, dat was afgeleid uit het Oud-Noors, maar de vrouw uit het zuiden gebruikte het woord eyren (cfr. ‘eieren’ in het Vlaams) uit het Oud-Engels en begreep hem niet.

En toch kunnen we in subtiele zaken nog de Vlaamse achtergrond van Caxton terugvinden. Zo zou Caxton bij de spelling van het Engelse woord “ghost” met de stille ‘h’ gebruik hebben gemaakt van de Vlaamse spellingsgewoonten (‘gheest’).

De tweede persoon die een fatale fout maakte, was Martin Luther. In 1522 publiceerde hij de Duitse vertaling van het Nieuwe Testament (gevolgd door het Oude Testament in 1534). Omdat hij wilde dat zijn vertaling zowel in Noord- als Zuid-Duitsland zou worden begrepen, koos hij de Duitse variant die aan het Saksische hof werd gesproken, ook Hoogduits (Hochdeutsch) genoemd. Dit werd de officiële taal van Duitsland.

Mocht Luther hebben gekozen om zijn Bijbel in het Nederduits (Plattdeutsch) te schrijven, wat in het hele noordelijke deel van Duitsland de voertaal was – maar ook in Vlaanderen, Nederland, Noord-Polen en de streek rond Kaliningrad – dan zou de German Lautwechsel (Hoogduitse klankverschuiving) misschien maar een taalkundige voetnoot zijn geweest.

Luther koos voor het Hoogduits, niet voor het Nederduits dat ook bij ons werd gesproken. Jammer!

Hadden deze twee mannen dus een andere keuze gemaakt, dan zouden Engels, Nederlands en Duits nagenoeg dezelfde taal zijn geweest. Beeld je in welke oorlogen hadden kunnen worden vermeden mochten de Engelsen, Nederlanders, Vlamingen en Duitsers dezelfde taal hebben gesproken!

Stel je voor dat dit driemaal dezelfde zin was geweest!