Exact een jaar geleden gaf ik een week lang les aan de Chinese studenten Nederlands aan de SISU Universiteit van Shanghai. Het was een gedenkwaardige week waarin ik ontzettend veel te weten kwam over China, de Chinese cultuur en de Chinese manier van denken op sociaal vlak.

Ik leerde er ook veel over de Chinese literatuur. En daarin speelt ene Lin Jue Min een bijzonder voorname rol.

Honderdvijf jaar geleden schreef de 24-jarige Chinese revolutionair Lin Jue Min onderstaande beroemde brief op een zakdoek naar zijn echtgenote waarmee hij kort ervoor in het huwelijk was getreden. Hij kwam drie dagen later om in de opstand van Guangzhou in 1911 (deel van de revolutie dat uiteindelijk het einde betekende van de laatste Chinese dynastie) als een van de “Tweeënzeventig martelaren van Huanghuagang”.

De brief staat bekend als een van de ontroerendste liefdesbrieven in de Chinese taal en een meesterwerk van de Chinese literatuur. Alle studenten op de middelbare school in de Volksrepubliek China en Hong Kong bestuderen deze brief.

Hoewel de inhoud getrouw de originele Chinese inhoud weergeeft, is het me uiteraard onmogelijk om het inherente ritme van de Oud-Chinese tekst aan te houden. Maar het maakt er de brief niet minder mooi om.

Een afscheidsbrief aan mijn vrouw— door Lin Jue Min

Liefste Yi Ying,

Met deze brief zeg ik je vaarwel! Nu ik deze brief schrijf, ben ik nog een man in het rijk der levenden; wanneer je deze brief leest, zal ik een geest zijn in de onderwereld. Mijn tranen mengen zich met de inkt en ik kan nauwelijks de verleiding weerstaan om mijn pen neer te leggen, ware het niet uit bezorgdheid dat je me verkeerd zou begrijpen, dat je zou denken dat ik je hardvochtig heb verlaten, dat je zou denken dat ik niet weet hoe erg je me nodig hebt. Dus moet ik de kwellende pijn overwinnen en jou verder deze woorden schrijven.

Ik hou heel veel van je en uit deze liefde kan ik moed halen om de dood onder ogen te zien. Sinds ik jou heb ontmoet, wenste ik altijd dat alle geliefden ter wereld gelukkig samen zouden kunnen leven. Maar in werkelijkheid vult het land zich met bloedvergieten en lopen in elke straat wilde beesten rond. Hoeveel gezinnen kunnen zich waarlijk gelukkig noemen? Net als Tang-dichter Bai Ju Yi wiens kleed doordrenkt was met tranen toen hij het lijden van de mensen zag, kan ik niet ongevoelig blijven zoals de oude heiligen. Een oud gezegde zegt: “Uit het respect voor je eigen ouders leer je respect voor alle ouders, uit de liefde voor je eigen kinderen leer je liefde voor alle kinderen”. Ik reik mijn liefde naar jou uit zodat je anderen kunt helpen te houden van wie ze houden, daarom durf ik vóór jou te sterven zonder rekening met je te houden. Als je begrijpt waar ik in geloof, huil dan niet alleen om me maar denk ook aan alle anderen, je zou ook graag jouw en mijn geluk moeten opofferen om te streven naar het eeuwige geluk van alle mensen. Wees niet triest!

Herinner je ‘t je? Op een avond vier of vijf jaar geleden vertelde ik je: “Ik zou liever hebben dat jij vóór mij sterft dan andersom.” Eerst was je boos toen je dit hoorde, maar nadat ik het voorzichtig uitlegde, en hoewel je ’t niet met me eens was, kon je me evenmin tegenspreken. Wat ik bedoelde was dat je wegens je zwakke gezondheid zeker niet tegen het verdriet om mijn verlies zou kunnen. Ik heb de moed niet om eerst te sterven en jou alle droefheid te laten. Dus hoop ik dat jij eerst sterft en je mij de smart laat dragen. Zucht! Wie had gedacht dat ik toch vóór jou zou sterven?

Ik kan je nooit vergeten! Ik herinner onze woonst in de achterstraat, door de poort, door de gang, voorbij de voorkamer en achterkamer, en na drie of vier extra bochten is er een kleine woonkamer. Naast de kleine woonkamer is een slaapkamer, en dat is waar jij en ik woonden. Drie of vier maanden na ons huwelijk, het was ongeveer midden november, wierpen enkele pruimenboomtakken buiten het venster schaduwen onder het maanlicht, en reflecteerden ze elk op de andere. Jij en ik wandelden zij aan zij, we hielden handjes, fluisterden onze diepste gedachten. Welk onderwerp was taboe? Welke gevoelens bleven onbesproken? Als er ik vandaag aan terugdenk, blijven alleen tranen over. Ik herinner me ook zes of zeven jaar geleden, toen ik van huis wegliep en terugkeerde, dat jij me wenend vertelde: “Ik hoop dat als je nog eens ver gaat reizen, je het me vertelt zodat ik met je mee kan gaan.” Ik beloofde jou dat ook. Iets meer dan tien dagen geleden toen ik thuiskwam, wilde ik jou over deze reis vertellen. Maar toen ik je aankeek, kreeg ik mijn mond opnieuw niet open. Vooral omdat je zwanger was, had ik nog meer schrik dat je de droefheid niet zou kunnen verdragen, dus al wat ik kon doen was elke dag schreeuwen om drank in de hoop dronken te worden. Zucht! Deze pen kan nooit hopen om de smart in mijn hart toen eer aan te doen.

Mijn diepste wens ik dat ik samen met jou oud kan worden en sterven, maar op basis van de huidige toestand kunnen natuurlijke rampen ons doden, overvallers en dieven kunnen ons doden, in het land binnenvallende troepen kunnen ons doden, corrupte ambtenaren die mensen mishandelen kunnen ons doden. Onze generatie leeft in het huidige China waar we overal en altijd kunnen sterven. Moeten we het verdragen dat ik je voor m’n ogen zie sterven of dat jij me voor je ogen ziet sterven? Zelfs als we aan de dood ontsnappen, riskeren we voor altijd gescheiden te zijn, en dan is het nutteloos dat we onze ogen gebruiken om elkaar opnieuw te kunnen zien, onze beenderen zullen verstenen voordat we erin slagen. Ik wil je vragen of je ooit een gebroken spiegel opnieuw heel zag worden. Dit soort scheiding is dus slechter dan sterven, wat kunnen we dan doen? Vandaag hebben jij en ik het geluk te leven, want er zijn ontelbare mensen in de wereld die sterven wanneer ze niet moeten sterven of gescheiden raken wanneer ze niet willen scheiden. Als mensen die liefde koesteren, kunnen we toestaan dat dit gebeurt? Dit is de reden waarom ik mijn leven zo gemakkelijk kan geven zonder rekening te houden met jou.

Ik heb geen spijt wanneer ik nu sterf, het succes of mislukken van de nationale beweging ligt in de handen van mijn kameraden. Yi Xin is bijna vijf jaar oud, binnenkort zal hij volwassen zijn. Ik hoop dat je hem goed opvoedt en ervoor zult zorgen dat hij wordt als ik. De baby in jouw schoot, ik vermoed dat het een meisje is, zal zeker op jou lijken en dat maakt me heel blij. Mocht het toch een jongen zijn, leer hem dan ook de idealen van zijn vader te volgen, zodat er nadat ik sterf twee van me zullen rondlopen. Ik zal dan blij zijn! In de toekomst zal ons gezin zeker in armoede leven, maar er mag geen verdriet schuilen in arm zijn, je hoeft het alleen stilletjes te redden, da’s alles.

Nu heb ik je niets meer te zeggen. Als ik ver weg in de onderwereld je geweeklaag hoor, dan kan ik je slechts antwoorden met mijn eigen geweeklaag. Ik heb nooit in spoken geloofd, maar nu wens ik dat ze echt bestaan. Tegenwoordig beweren mensen ook dat er soorten telepathie zijn, ik wens ook dat dit waar is. Wanneer ik dan sterf, kan mijn geest, die niet weg wil gaan, jou blijven vergezellen zodat je niet triest bent om het verlies van je echtgenoot.

In dit leven vertelde ik jou nooit over mijn ambities, dat is mijn schuld; Maar ik had schrik dat als ik ze vertelde, je je elke dag veel zorgen zou maken. Ik zou mijn leven honderd maal voor het land opofferen, maar jou bezorgd maken kan mijn hart niet verdragen. Ik hou extreem veel van je, dus ben ik altijd bang dat ik voor jou niet over alles heb nagedacht. Je hebt het geluk gehad mij te huwen, maar waarom heb je de grote pech in het huidige China te leven! Ik heb het geluk gehad jou te huwen, maar waarom heb ik de grote pech in het huidige China te leven! Ik kan niet verdragen alleen mezelf te verbeteren. Zucht! De zakdoek is kort en mijn gevoelens zijn lang, er zijn nog duizenden woorden te zeggen, je kunt de rest zelf bedenken met wat hier geschreven is! Ik weet dat je me niet kunt vergeten, misschien zie je me af en toe in je dromen! Wat een groot verdriet!

26 maart 1911 na middernacht, handgeschreven door Yi Dong

Al onze tantes in de familie beheersen geschreven woorden, als er zaken zijn die je onduidelijk zijn, vraag hen om uitleg, het is best dat je volledig begrijpt wat ik bedoel.

 

Originele tekst:

意映卿卿如晤：

吾今以此书与汝永别矣!吾作此书时，尚是世中一人；汝看此书时，吾已成为阴间一鬼。吾作此书，泪珠和笔墨齐下，不能竟书而欲搁笔，又恐汝不察吾衷，谓吾忍 舍汝而死，谓吾不知汝之不欲吾死也，故遂忍悲为汝言之。

吾至爱汝，即此爱汝一念，使吾勇于就死也。吾自遇汝以来，常愿天下有情人都成眷属；然遍地腥云，满街狼犬，称心快意，几家能彀？司马春衫，吾不能学太上之 忘情也。语云：仁者“老吾老，以及人之老；幼吾幼，以及人之幼”。吾充吾爱汝之心，助天下人爱其所爱，所以敢先汝而死，不顾汝也。汝体吾此心，于啼泣之 余，亦以天下人为念，当亦乐牺牲吾身与汝身之福利，为天下人谋永福也。汝其勿悲!

汝忆否？四五年前某夕，吾尝语曰：“与使吾先死也，无宁汝先吾而死。”汝初闻言而怒，后经吾婉解，虽不谓吾言为是，而亦无词相答。吾之意盖谓以汝之弱，必 不能禁失吾之悲，吾先死留苦与汝，吾心不忍，故宁请汝先死，吾担悲也。嗟夫 ! !谁知吾卒先汝而死乎？吾真真不能忘汝也!回忆后街之屋，入门穿廊，过前后厅，又三四折，有小厅，厅旁一室，为吾与汝双□之所。初婚三四个月，适冬之望日 前后，窗外疏梅筛月影，依稀掩映；吾与（汝）并肩携手，低低切切，何事不语？何情不诉？及今思之，空余泪痕。又回忆六七年前，吾之逃家复归也，汝泣告我： “望今后有远行，必以告妾，妾愿随君行。”吾亦既许汝矣。前十余日回家，即欲乘便以此行之事语汝，及与汝相对，又不能启口，且以汝之有身也，更恐不胜悲， 故惟日日呼酒买醉。嗟夫!当时余心之悲，盖不能以寸管形容之。

吾诚愿与汝相守以死，第以今日事势观之，天灾可以死，盗贼可以死，瓜分之日可以死，奸官污吏虐民可以死，吾辈处今日之中国，国中无地无时不可以死，到那时 使吾眼睁睁看汝死，或使汝眼睁睁看我死，吾能之乎？抑汝能之乎？即可不死，而离散不相见，徒使两地眼成穿而骨化石，试问古来几曾见破镜能重圆？则较死为苦 也，将奈之何？今日吾与汝幸双健。天下人之不当死而死与不愿离而离者，不可数计，钟情如我辈者，能忍之乎？此吾所以敢率性就死不顾汝也。吾今死无余憾，国 事成不成自有同志者在。依新已五岁，转眼成人，汝其善抚之，使之肖我。汝腹中之物，吾疑其女也，女必像汝，吾心甚慰。或又是男，则亦教其以父志为志，则我 死后尚有二意洞在也。甚幸，甚幸!吾家后日当甚贫，贫无所苦，清静过日而已。

吾今与汝无言矣。吾居九泉之下遥闻汝哭声，当哭相和也。吾平日不信有鬼，今则又望其真有。今人又言心电感应有道，吾亦望其言是实，则吾之死，吾灵尚依依旁 汝也，汝不必以无侣悲。

吾平生未尝以吾所志语汝，是吾不是处；然语之，又恐汝日日为吾担忧。吾牺牲百死而不辞，而使汝担忧，的的非吾所忍。吾爱汝至，所以为汝谋者惟恐未尽。汝幸 而偶我，又何不幸而生今日之中国!吾幸而得汝，又何不幸而生今日之中国!卒不忍独善其身。嗟夫!巾短情长，所未尽者，尚有万千，汝可以模拟得之。吾今不能 见汝矣!汝不能舍吾，其时时于梦中得我乎!一恸!辛未三月念六夜四鼓，意洞手书。
家中诸母皆通文，有不解处，望请其指教，当尽吾意为幸。