
Moderne interpretatie van Julius Caesar
Toen de Romeinen grote delen van Europa veroverden, was het voor het bestuur belangrijk dat overal dezelfde tijdsaanduiding werd gebruikt. En dus werd de Juliaanse kalender ingevoerd. Die had Julius Caesar ingevoerd omdat de op de Egyptische kalender gebaseerde Romeinse kalender niet correct bleek.
Die invoering verliep uiteraard niet zo vlot als je zou kunnen denken. Op heel wat plaatsen bleven de mensen hun eigen kalender aanhouden, en al zeker de namen van de maanden. En over die namen wil ik het hier even hebben.
De oude Nederlandse namen voor de maanden kennen jullie ongetwijfeld nog uit de lagere school:
januari | louwmaand |
februari | sprokkelmaand |
maart | lentemaand |
april | grasmaand |
mei | bloeimaand |
juni | zomermaand |
juli | hooimaand |
augustus | oogstmaand |
september | herfstmaand |
oktober | wijnmaand |
november | slachtmaand |
december | wintermaand |
Opmerkelijk hierbij is dat de oogst in oogstmaand niets te maken heeft met het oogsten op het land maar louter een verbastering is van de naam Augustus. De louw in louwmaand komt dan weer vermoedelijk van het werkwoord louwen (looien).
Veel leuker vind ik zelf de kalender in het Oud-Engels. De oude Engelse kalender telde twaalf maanden en startte met de winterzonnewende. Dat was de tijd van het festival Geola waarvan het huidige woord Yule (kerstfeest) afgeleid is.
De zomerzonnewende stond bekend als Liþa, maar de betekenis van dit woord is onbekend.
januari | Æfterra Geola | na Yule |
februari | Solmonað | zonmaand |
maart | Hreþmonað | genoemd naar de godin Hrepe |
april | Eastermonað | genoemd naar de god Eostre, waarvan nadien Easter (Pasen komt) |
mei | Ðrimilcemonað | Koemelkmaand – in deze tijd van het jaar werden de koeien driemaal per dag gemolken |
juni | Ærra Liþa | vóór Liþa |
juli | Æfterra Liþa | na Liþa |
augustus | Weodmonað | onkruidmaand |
september | Haligmonað | heilige maand, mogelijk een verwijzing naar dankbaarheid voor de oogst |
oktober | Winterfylleð | wintermaand – de eerste volle maan van de winter |
november | Blotmonað | Offermaand, wanneer de dieren werden geslacht die de winter niet konder overleven |
december | Ærra Geola | vóór Yule |
Nog een leuk weetje: Voor de Angelsaksen liep de dag van zonsopgang tot zonsondergang. Ze drukten een tijdsduur dan ook uit in ‘zo vele nachten’ in plaatsen van ‘zo vele dagen’. Dat is de reden waarom een periode van twee weken ook nu nog fortnight wordt genoemd: feowertiene night ofwel veertien nachten.