Er zit een leuke grap in een tijdreisaflevering van de Britse sciencefictionserie ‘Doctor Who’ waarin de Doctor spreekt met een soldaat uit de Eerste Wereldoorlog en er met die naam naar verwijst. “Wat bedoel je met Eerste Wereldoorlog?”, vraagt de soldaat angstig.

De Doctor verontschuldigt zich in de serie aan de soldaat omdat hij de toekomst verried, maar dit brengt ons ook tot een interessante vraag over de twee wereldoorlogen. Wanneer begonnen we ze de Eerste en Tweede Wereldoorlog te noemen?

In Europa werd naar de Eerste Wereldoorlog doorgaans verwezen als ‘De Gro(o)te Oorlog’, zowel tijdens de oorlog als in de daaropvolgende decennia. In de VS sprak men oorspronkelijk over de ‘Europese Oorlog’, tot het land in 1917 ook het strijdperk betrad.

Vanaf dan sprak men aan de andere kant van de oceaan over ‘De Wereldoorlog’. In een brief van 31 juli 1919 deed president Woodrow Wilson een aanbeveling dat dit de officiële naam van de oorlog zou worden en die werd vanaf dan ook gebruikt. In Europa bleef de term De Grote Oorlog in zwang. Toch verkoos Winston Churchill in 1927 om de Amerikaanse term te gebruiken toen hij zijn memoires over de oorlog neerschreef.

Nog voor de Tweede Wereldoorlog feitelijk gebeurde, had men het al regelmatig over de ‘Tweede Wereldoorlog’, net zoals we nu spreken over de ‘Derde Wereldoorlog’. De eerste vermelding daarvan vinden we in de krant Manchester Guardian in 1919.

Het is minder duidelijk wanneer de Tweede Wereldoorlog zijn huidige naam kreeg. Die naam gebruiken begon louter uit gewoonte. Wanneer de term voor het eerst voor deze specifieke oorlog werd gebruikt, weten we niet, maar we weten dat er al in 1939 zo over werd gesproken. Time Magazine van 11 september 1939 schreef: “De Tweede Wereldoorlog begon vorige week op vrijdag 1 september om 5.20 u (Poolse tijd)”.

Iedereen die naar de oorlog van 1939-1945 verwees met ‘Tweede Wereldoorlog’, voegde als vanzelf een “Eerste” bij de vorige oorlog.

In de Verenigde Staten was president Franklin D. Roosevelt niet opgezet met die naam en daarom werd in april 1942 een enquête bij de bevolking gehouden om een betere naam te vinden.

Er waren meer dan 1500 inzendingen. Roosevelts eigen suggestie was ‘De Overlevingsoorlog’, maar anderen verkozen ‘De Oorlog voor de Beschaving’ en ‘De Oorlog tegen de Onderwerping’.

Uiteindelijk was er voor geen enkel voorstel een duidelijke voorkeur zodat men toch maar het originele begrip ‘Tweede Wereldoorlog’ gebruikte.

Naarmate de oorlog zijn einde naderde, ondertekende president Harry Truman op 10 september 1945 een verzoek van de Minister van Oorlog, Henry L. Stimson, om de oorlog officieel de ‘Tweede Wereldoorlog’ te noemen.

In Rusland hebben ze het trouwens over ‘De Grote Patriottische Oorlog’, maar ze vertellen er ook bij dat de oorlog pas in 1941 van start ging. Tot dan stonden ze immers aan dezelfde kant als de nazi’s, maar daar worden ze niet zo graag aan herinnerd.