Voortaan laat de Taalfluisteraar ook andere taalliefhebbers aan het woord. Geen BV’s of BN’ers, maar mensen als jij en ik die echt iets interessants te vertellen hebben en dagelijks met veel liefde voor taal bezig zijn.

Vandaag hebben we Iryna te gast.

Dag Iryna, wat kun je ons over jezelf vertellen?

Ik ben geboren in Oekraïne en op mijn 22^ste naar België verhuisd. Ik ben dus Oekraïense met een Belgische touch.

Waarom verhuisde je naar België?

Ik heb m’n liefde gevolgd, want mijn man is een Belg. We trouwden in 2006 in Oekraïne en nog hetzelfde jaar verhuisde ik.

Dan heb je Nederlands moeten leren?

Dat klopt. Al na twee dagen schreef ik me in voor Nederlandse les. Dat waren intensieve lessen en intense dagen van 8 uur ’s ochtends tot 3 uur ’s namiddags. Dat duurde anderhalve maand. Nadien was er een examen en als ik slaagde, mocht ik naar een tweede niveau. Ik heb zo vijf niveaus gevolgd, van september 2016 tot het certificaat met onderscheiding in 2017. Ik had dat certificaat nodig voor m’n verdere loopbaan.

Dus je hebt op één jaar tijd Nederlands geleerd?

Op maar negen maanden tijd! Ik ben er gewoon voor gegaan en wilde me meteen volledig laten onderdompelen in het Nederlandse taalbad.

Is Nederlands voor Oekraïners dan gemakkelijk?

Voor mij ging dat vlot. Ik had wel al Engels gestudeerd in Oekraïne en was altijd al goed in talen. Nederlands is op zich wel een beetje andere taal. Voor iemand die al Duits kent, is het niet zo moeilijk; voor mij was het iets moeilijker. Maar het is zonder problemen verlopen. Het was wel even wennen, vooral wegens de zinsbouw.

Op grammaticaal vlak vind ik het zelfs een gemakkelijke taal, eenvoudiger dan Engels.

Zou Oekraïens voor ons even gemakkelijk zijn?

Wat ik van de meeste West-Europeanen hoor die in aanraking komen met Slavische talen, is dat we toch wel een heel aparte en moeilijke talengroep hebben. Enerzijds door de andere karakters, maar ook de grammatica en vervoegingen zijn verre van eenvoudig.

Maar enkele Belgische kennissen hebben Slavische talen in België geleerd en die spreken echt wel heel vlot Oekraïens en Russisch.

Je haalde even Russisch aan. Vertel nu eens: verschilt die taal zwaar van Oekraïens?

Er zijn wel verschillen qua woordenschat en er zijn ook heel wat valse vrienden (woorden die op elkaar lijken maar een andere betekenis hebben – n.v.d.r.), maar er zijn voldoende aanrakingspunten om elkaar te begrijpen. Russisch was dan ook dé taal die ook na de Sovjet-Unie overal werd gesproken en begrepen. Russen hebben het wel veel moeilijker om iemand uit Oekraïne te begrijpen. Ze begrijpen het wel een beetje, maar zeker niet perfect.

Je kunt het een beetje vergelijken met Nederlands en Duits, al is de afstand minder ver dan bij jullie beide talen. Zo is de grammatica van Russisch en Oekraïens bijna dezelfde.

Gebruik je je talenkennis hier in België ook?

Jazeker. Steeds meer zelfs. Jammer genoeg komt dat door de oorlog. Ik treed op als tolk voor mensen uit Oekraïne, maar ook voor mensen uit andere landen die Russisch spreken. Ik kom steeds meer in aanraking met dus Oekraïens en Russisch.

En wat moet je dan precies tolken?

In het geval van mensen die asiel aanvragen, verloopt het gesprek doorgaans volledig in het Russisch. Ik moet dan het hele interview tussen de asielaanvrager en de officiële instantie van drie tot vier uur tolken. Dat is een heel diepgaand interview waarin wordt ingegaan op de motieven voor de asielaanvraag, waarom er angst is om terug te keren naar het eigen land, enzovoort.

Bij Oekraïners gaat de procedure sneller en gaat het meer om praktische zaken zoals waar ze kunnen verblijven en bij wie ze voor wat terecht kunnen. Oekraïners willen meestal niet in het Russisch praten. Als tolk ben ik uiteraard neutraal en aanvaard ik het ook als mensen Russisch willen praten.

Je hebt kinderen. Leer je die ook Oekraïens?

Ik spreek geen Oekraïens met mijn kindjes, hoewel ik voordat ik kinderen had altijd zei dat ik m’n kinderen Oekraïens wilde leren. Maar dat bleek moeilijker dan gedacht. Zodra ze er zijn, word je geconfronteerd met twee talen en twee culturen, en het vraagt heel veel energie als moeder om altijd dezelfde taal te gebruiken, terwijl de kinderen verschillende hobby’s en vrienden hebben die mee thuis komen. Als ze onderling Nederlands spreken en mij iets vragen, is het lastig om dan plots in een andere taal te spreken. De kinderen vonden het ook niet leuk als ik Oekraïens praatte. Daarom hielden we het voor iedereen op Nederlands.

Spijt van?

Ik heb er wel en geen spijt van. Hun oma woont nu in de buurt. Zij spreekt wel Oekraïens tegen hen en ze begrijpen het wel, maar antwoorden in het Oekraïens verloopt minder goed.

En de echtgenoot, spreekt die Oekraïens?

Helemaal niet. Hij heeft wel een poging gewaagd om de taal te leren, zelfs twee pogingen, maar het was een fiasco omdat hij echt geen talenknobbel is. Hij kon niet meer volgen in de les en gaf uiteindelijk op. Enkele jaren later, toen er kinderen waren, wilde hij het toch nog eens proberen, maar het bleek toch té moeilijk te zijn.

Wat kunnen wij Vlamingen van Oekraïners leren?

In België zijn er regeltjes, er zijn voortdurend regels over wat wel en niet mag. In Oekraïne zijn die er ook wel, maar er wordt soepeler mee omgegaan. Je kunt sneller iets bereiken bij de overheid zonder er lang op te moeten wachten.

Als je bijvoorbeeld ziek bent, ga je gewoon naar de dokter in het ziekenhuis. Je moet niet eerst een afspraak maken om eens bij de huisarts langs te gaan.

In Oekraïne kun je heel spontaan iets organiseren, zoals een trouw. Dat hoeft niet een jaar op voorhand te worden gepland.

Ook de sociale contacten verlopen anders. Hier zit iedereen in zijn eigen cocon. Nieuwe sociale contacten maken in België is verre van vanzelfsprekend. Mensen moeten je eerst toelaten om met je af te spreken. Je moet eerst een bepaalde weg afleggen om iemand beter te leren kennen, dan pas is een vriendschap mogelijk.

In Oekraïne kom je iemand tegen, raak je aan de praat en je bent vertrokken. Belgen beschermen zichzelf veel meer en kijken de kat veel meer uit de boom omdat ze eerst vertrouwen zoeken.

Ik schrok toen ik hier aankwam wel van de koelte van de mensen. Alles moet perfect en afgemeten zijn. Ik heb me daar serieus aan moeten aanpassen. Ik ben van nature sociaal en dat proces verliep wel oké toen ik interessante mensen tegenkwam. Ik maakte wel vriendschappen, maar het vroeg enorm veel inspanning van mij. Dat is voor ons dus niet zo eenvoudig.

Wallonië lijkt me dan weer anders dan Vlaanderen. Op vlak van menselijke contacten verloopt het daar vlotter. Iedereen raakt daar sneller aan de praat met elkaar. Je voelt er niet de afstand die je in Vlaanderen voelt.

Wat jullie wel fantastisch kunnen, is jullie aanpassen aan andere landen, niet alleen op het vlak van talen, maar ook op sociaal vlak. Jullie zijn misschien hier wel gesloten, in andere landen kunnen jullie de lokale sociale geplogenheden heel snel overnemen. Dat vind ik opmerkelijk.

Hoe verloopt dat dan in Oekraïne?

In Oekraïne verloopt alles veel spontaner. Je wordt veel sneller uitgenodigd, ook zonder afspraken en zonder dat je erg goed gekend bent. Daar kun je iemand tegenkomen, over iets als politiek beginnen te spreken, waarbij zich weer andere mensen aansluiten.

Opgelet, bij ontmoetingen geven we geen kussen, ook niet onder vrienden.

Heb je als Oekraïense ook advies voor de Vlaamse en Nederlandse lezers?

Jullie moeten zich dringend meer ontspannen en veel minder klagen en zagen over alles en nog wat. Jullie klagen over zo veel onbelangrijke dingen. Wees wat positiever in het leven, want er zijn heel veel zaken die wél goed lopen.

Een beetje meer spontaniteit zou ook geen slechte zaak zijn.

Kunnen we je ook online volgen?

Ik ben actief op Instagram en heb een website voor professionele doeleinden.

Dankjewel, Iryna, en nog veel succes met het vele vertaal- en tolkwerk!