Heb je je ooit als eens afgevraagd waarom we pingpong zeggen en niet pongping, of ding dong en niet dong ding, of tiptop en niet toptip, of kriskras en niet kraskris, of tiktak en niet taktik, of hiphop en niet hophip?
Daar is een regel voor en wel een die je dagelijks onbewust toepast. En neen, niet louter omdat het anders niet goed klinkt, al heeft dat er ook iets mee te maken.
Die regel zegt dat als er drie woorden zijn, de volgorde van de klinkers I-A-O is. Bij twee woorden is de eerste een I en de tweede een A of O.
En wat als er veel meer woorden zijn die samenhoren? Dan gelden niet de klinkers maar wel de bedoeling van het woord. Zo worden bijvoeglijke naamwoorden bij voorkeur als volgt gerangschikt: mening-grootte-leeftijd-vorm-kleur-herkomst-materiaal-doel gevolgd door het zelfstandig naamwoord.
Zodra je deze volgorde niet naleeft, klink je als een gek.
Dus zeggen we “kleine groene mannetjes” (grootte-kleur) en niet “groene kleine mannetjes.
Maar soms zorgen we zelf voor uitzonderingen op deze regel. Want volgens de regel zouden we “boze grote wolf” (mening-grootte) en niet “grote boze wolf” moet zeggen, maar dat is niet het geval. Dat komt omdat we dit hebben overgenomen van het Engelse big bad wolf is en daar speelt, je raadde het al, de IAO-regel opnieuw.
De regel heeft een technische naam: ablaut reduplicatie. Maar het leven is misschien eenvoudiger als je de regel kent zonder er de naam van te kennen.
De Taalfluisteraar 
vast en zeker (maar waarom zegt de Vlaming dan: zeker en vast?)
LikeLike
Wel, ‘vast en zeker’ betekent gewoon wat het zegt; het is zo.
Maar als Vlaming voegen we bij ‘zeker en vast’ vaak nog een kleine nuance aan toe: namelijk dat het heel waarschijnlijk is, maar niet voor volle 100% zeker.
De hele uitleg lees je hier: https://taaladvies.net/taal/advies/vraag/1452/zeker_en_vast_vast_en_zeker/
LikeLike
Ik ben nog nooit van mijn leven een Vlaming tegengekomen die ‘vast en zeker’ zegt, uiteraard op hollandofiele taalverbetaars die hun moedertaal verdrukken na. In zin (1) zegt de Vlaming trouwens geen ‘zeker en vast’, maar gewoon ‘voorzeker(s(t))’, maar ja, dat is geen Nederlands. Het zou fijn (euh, leuk) zijn als de Taalunie eens kleur zou bekennen en toegeven dat 95% van de zaken die ze (euh, hij) als ‘standaardtaal in het hele taalgebied’ bestempelt uitsluitend uit Nederlandse monden te horen zijn. Het is gelijk dat (euh, alsof) een Engelsetaalunie zou beweren: “‘Trunk’ is standaardtaal in het hele taalgebied, ‘boot’ is standaardtaal in Amerika”. ‘Trunk’ en ‘boot’ in de betekenis van ‘koffer’, dus. Of nee, ‘kofferbak’ is daarvoor standaardtaal in het hele taalgebied, ‘koffer’ is standaardtaal in België. Alhoewel, ze hebben er nog geen artikel over online geplaatst, dus misschien is het wel ‘status onduidelijk’ of ‘gewestelijk’ of ‘informeel’ of ‘spreektaal’ of ‘geen standaardtaal’ of ‘dialect’ of …
Een andere gekende (euh, bekende) omgekeerde volgorde is ‘weeral’. Volgens de Taalunie is ‘alweer’ standaardtaal in gans het (euh, het hele) taalgebied, en is ‘weeral’ helemaal geen standaardtaal. Nochtans (euh, echter) weet zelfs het kleinste Vlaams (euh, Vlaamse) kind dat het ‘weeral’ is, en dat ‘al-weer’ Arabisch-Nederlands is voor ‘het weer’. Geen Vlaamse kat (euh, hond) die ‘alweer’ zegt, maar toch mag ‘weeral’ niet omdat het niet uitgevonden geweest (euh, uitgevonden) is in Nederland.
LikeLike
Correctie: ‘boot’ is uiteraard niet in Amerika, maar in Engeland het woord voor ‘koffer’.
LikeLike