Er bestaan heel wat verschillende soorten teksten, maar heb je ooit al eens van een lipogram gehoord?

Een lipogram is een tekst waarin één bepaalde letter van het alfabet niet wordt gebruikt. Welke letter dat is, mag je zelf kiezen. Het is uiteraard geen kunst om een tekst zonder de letters ‘q’ of ‘x’ te schrijven. Maar naarmate de verboden letter frequenter in een taal voorkomt (denk maar aan de ‘e’ of ‘n’ in het Nederlands), wordt het moeilijker om een tekst van enige lengte op te stellen.

In de 5de eeuw voor onze tijdrekening was de Griekse dichter Tryfiodorus een van de eersten om een lipogram te schrijven. En hij schreef er meteen 24, vierentwintig boeken die samen het epos van de Odyssey vormden. In elk boek was er één Griekse letter die er niet in voorkwam, de alfa in het eerste boek, de beta in het tweede enzovoort.

In de Middeleeuwen deed de Fransman Peter de Riga hetzelfde met zijn Latijnse samenvatting van de Bijbel. In elk van de 23 hoofdstukken was er een andere letter die je er niet in terugvond.

De grootste krachttoer kwam van de Amerikaan Ernest Vincent Wright. In 1939 publiceerde hij Gadbsy: A Story of Over 50,000 Words Without E. Om zeker te zijn dat hij zich niet zou vergissen, had hij op voorhand de E-toets uit zijn tikmachine verwijderd.

Het woord lipogram komt uit het Grieks. Het is afgeleid van leipein, dat achterlaten betekent.

Toegegeven, veel praktisch nut heeft een letterspelletje als het lipogram niet, maar het schrijven ervan vereist wel een zekere taalkennis en creativiteit. Probeer je het eens?