De fada – een accent aigu boven een klinker – geeft een specifieke uitspraak aan in het Iers. Zo is Seán de Ierse versie van Jan maar is ‘sean’ het woord voor ‘oud’.

Maar sinds vorige week heeft de fada een nieuwe mening: ‘beledigd’.

Dat is toch hoe Ierse taalactivisten, beroemdheden en een minister het nieuws onthaalden dat de Ierse openbare vervoersmaatschappij (NTA) op abonnementskaarten (leap cards) accenten weigerde te plaatsen op de namen van pendelaars.

De NTA wijt de schrijfwijze ‘Brid’ voor ‘Bríd’, ‘Sinead’ voor ‘Sinéad’ en een hoop andere fouten aan een ‘technische beperking’.

Maar Liam Ó Maonlaí, de leider van de bekende Ierse rockgroep Hothouse Flowers, zegt dat er geen enkel excuus mogelijk is. “Zowat alle druktechnologie kan fada’s drukken. Heel wat mensen in Ierland beschouwen deze taal als iets om beschaamd over te zijn. Dat is jammer.”

Bláthnaid Ní Chofaigh, een omroepster, vindt het excuus van de NTA “nonsens” en zegt dat zowel private en openbare bedrijven verplicht zijn om de taal juist te schrijven. “Ik heb drie computers en die kunnen alle een fada schrijven. Mijn naam is mijn naam. Er is geen excuus als ze jouw geld of belastingen willen, dat is je naam. Als ze je als mens respecteren, dan moeten ze je naam respecteren.”

Seán Kyne, de staatssecretaris voor de Ierse taal, zei dat alle overheidsinstellingen verplicht waren om diensten in het Engels én het Iers te leveren. “Dat geen fada’s op Ierse namen kunnen worden toegevoegd wegens technische moeilijkheden, houdt volgens mij geen steek.”

Het beleid van de NTA kwam aan het licht nadat de minister van transport, Shane Ross, kloeg dat de zoon van iemand uit zijn kiesdistrict de juiste spelling van zijn naam op zijn kaart wenste. De maatschappij reageerde dat ze hoopte dat het technische probleem ‘op een geschikte gelegenheid in de toekomst’ zou worden opgelost.

Misschien vraag je je af waarom dit zo erg is. Wel, er zijn namen waar het verschil met of zonder accent verregaand is. De naam Órla (kort voor Órfhlaith) betekent ‘gouden prinses’, maar zonder accent – Orla dus – verschuift de betekenis naar ‘braaksel’. Wie wil er op zijn vervoerskaart ‘braaksel’ worden genoemd? Op dezelfde manier wordt Síne (geschenk van God) plots een ‘tepel’ (Sine) genoemd.

Mogelijk wordt dit de eerste grote GDPR-zaak in Europa. Ierland is immers lid van de EU en volgens artikel 16 van de GDPR-wetgeving, is het weglaten of de misbruik van de fada een inbreuk.

Wordt ongetwijfeld vervolgd.