Hakuna Matata! Geen probleem!

Bart De Wever gebruikte het zinnetje onlangs nog in een interview. Maar mag hij en mogen wij dat zinnetje wel zeggen? Want twintig jaar geleden, toen de eerste versie van The Lion King werd uitgebracht, registreerde Disney ‘hakuna matata’ als handelsmerk.

Daar kan niet iedereen mee lachen. Mede wegens de nieuwe versie van The Lion King die binnenkort uitkomt, is rond de afgelopen jaarwisseling een petitie opgestart die het bedrijf oproept om het handelsmerk van de uitdrukking te laten vallen. Het is immers geen uitdrukking die Disney zelf heeft verzonnen en het gebruik ervan is dus geen inbreuk op de intellectuele of creatieve eigendom.

Het debat werd nog intenser nadat een krant in Kenia het had over “het jarenlang stelen van de Afrikaanse cultuur via het gebruik van intellectuele-eigendomsrechten”.

“Hakuna Matata” is een heel gewone uitdrukking in Swahili, een taal die in een groot deel van Afrika wordt gesproken. Ze werd populair toen de originele versie van The Lion King in 1994 werd uitgebracht. Experts in handelsmerken vertellen dat het probleem buiten proporties is gegroeid omdat heel wat mensen een fout idee hebben over wat intellectuele-eigendomsrechten en handelsmerken zijn.

Dat er een handelsmerk is, betekent niet dat Disney de uitdrukking bezit of ons kan verbieden om ze te gebruiken. Het bedrijf registreerde de uitdrukking om te voorkomen dat andere bedrijven de zin op bijvoorbeeld kleding zou gebruiken en zo voordeel zouden halen uit wat Disney had geproduceerd. Dat betekent niet dat je als kledingproducent de uitdrukking niet op kleding mag plaatsen, dat mag wel, maar niet als het op zo’n manier gebeurt dat er een link is met de film of met Disney.

Disney staat daarin niet alleen. Hetzelfde geldt voor uitdrukkingen als ‘Yahoo!’, ‘Vaya con dios’ enz. En Apple mag dan wel een handelsmerk hebben op wat in wezen een stuk fruit is, het verhindert andere bedrijven niet om het Engelse woord ‘apple’ of de afbeelding van een appel te gebruiken. Wat niet mag is een appel zo gebruiken dat consumenten zouden kunnen denken dat ze een product van Apple kopen.

Kortom, van al die handelsmerken hoeven we ons als gewone burger niet te veel aan te trekken en het is hakuna matata om ‘hakuna matata’ te blijven zeggen of roepen.