Sinds enkele weken is de gloednieuwe reeks Star Trek: Discovery te bekijken. Chronologisch gezien valt deze reeks tussen de vorige (Star Trek: Enterprise) en de originele reeks uit 1967 (Star Trek: The Original Series). Een prominente rol is weggelegd voor de Klingons, en dan denken we uiteraard meteen aan hun taal.

Bijzonder is dat er deze maal een trailer beschikbaar is die uitsluitend in het Klingon is opgesteld:

Hoewel Klingons nooit hebben (of zullen) bestaan, is de taal wel echt. Ze ontwikkelde zich van gebrabbel tot een bruikbaar communicatiemiddel, met haar eigen woordenschat, grammatica, uitdrukkingen en zelfs dialecten. Tegenwoordig is het de meest gesproken kunstmatige taal ter wereld. Het aantal mensen dat de taal echt vloeiend spreekt, is weliswaar beperkt tot enkele tientallen.

De Klingons kwamen voor het eerst op het televisiescherm in 1968. Toen hoorden we dit agressieve volk alleen Engels spreken, maar in de eerste speelfilm van de reeks – in 1979 – brachten ze schraperige keelklanken uit. Alleen de ondertitels wisten wat ze zeiden: de acteurs zelf plaatsen emotie in de toenmalige betekenisloze klanken. Twee Star Trek-films later deden de producenten een beroep op professioneel linguïst Dr. Marc Okrand om voor de Klingons een echte taal te ontwikkelen. Hij moest hun taal zo buitenaards mogelijk doen klinken, al moesten menselijke acteurs ze wel nog kunnen uitspreken en hoorde ze te lijken op de klanken uit de eerste film. Ook grammaticaal moest het er wat vreemd uitzien. Dus besloot Okrand – op aangeven van James Doohan (‘Scotty’) – om de OVS-volgorde aan te houden.

Een bijzonder leuk detail is dat zelfs de bemanning van de Enterprise doodgewone papieren woordenboeken nodig heeft om in het Klingon te kunnen praten, iets wat je op het einde van de 23e eeuw toch niet meer zou verwachten:

Dr. Okrand baseerde zich voor het Klingon niet op een of andere specifieke taal, maar maakte gebruik van zijn kennis over hoe een taal werkt om een compleet nieuwe taal te ontwerpen. Tijdens het filmen coachte hij acteurs voor hun uitspraak en wijzigde nadien de regels voor het Klingon zodat die overeenstemden met de foute uitspraak van de acteurs en met de wijzigingen aan de ondertitels nadien. De kunstmatige taal werd in 1985 gepubliceerd als The Klingon Dictionary.

Je kunt Klingon met een normaal Latijns alfabet schrijven, maar er werd ook een eigen schrijfsysteem ontwikkeld dat is gebaseerd op de tekens uit de films en pIqaD wordt genoemd.

Je komt de taal vaak tegen, ook op plaatsen die niets met Star Trek te maken hebben. Heel wat boeken zijn in het Klingon vertaald, er worden opera’s en toneelstukken in de taal opgevoerd en zelfs machinevertaling in Klingon is mogelijk. Houd er bij dit laatste wel rekening mee dat het resultaat zoals steeds verre van correct is.

Wil je Klingon leren? Dan kan dat. Bij Duolingo bijvoorbeeld, maar uiteraard ook bij het Klingon Language Institute, waar je nog heel wat andere informatie over de taal vindt.