Atatürk

Mustafa Kemal Atatürk was de held van de Turkse onafhankelijkheidsoorlog en stichter van de moderne Turkse republiek. Hij was niet alleen een militair, maar stond ook bekend als belangrijk taalkundige. Maar pseudowetenschap was hem niet vreemd, zeker niet om zijn eigen Turkije als centrum van het universum te zien.

De in de jaren dertig van vorige eeuw door hem geformuleerde zonnetaaltheorie (in het Turks: Güneş Dil Teorisi) stelt dat alle talen op de wereld afkomstig waren van een prototurkse taal die werd gesproken door wat ooit de grootste Turkse beschaving op aarde was geweest.
In werkelijkheid was de theorie ontwikkeld door ene Hermann Feodor Kvergić, maar dat strookte niet met het beeld dat Atatürk zich wilde aanmeten.

Volgens de theorie stootten die Turkse mensen ooit louter betekenisloze klanken uit maar vormden ze die klanken om tot woorden. Omdat ze de zon aanbaden, was het woord ‘zon’ (‘agh‘) dan ook het eerste woord dat ze uitten. En dat is meteen de oorsprong van alle andere woorden en talen.

Ook de Soemerische en Egyptische talen pasten in die theorie. De Soemeriërs en Egyptenaren waren immers niets anders dan Turken uit Centraal-Azië die door droogte en honger gedwongen waren zich elders te vestigen. Op die manier zou het Turkse volk alle grote beschavingen van de aarde hebben gesticht.

Voor alle namen en talen werd een Turkse oorsprong gevonden. Zo kwam de naam van de rivier de Amazone duidelijk van ama (maar) en uzun (lang). De eerste mensen die de rivier aanschouwden zouden immers ‘Maar [wat] lang’ hebben geroepen. Logisch toch?

Verspreiding van Altaïsche talen

Er werden Turkse taalcongressen georganiseerd waarop buitenlandse geleerden werden uitgenodigd. Die vonden het uiteraard een belachelijke theorie maar durfden niet te weigeren toen hen werd gevraagd om hun handtekening onder de theorie te plaatsen.

De theorie klinkt ons uiteraard geschift in de oren maar in Turkije werd deze theorie lange tijd op de schoolbanken verkondigd. Meer dan een theorie was het een dogma waar geen plaats was voor discussie. Ook nu nog zijn er Turken die deze krankzinnige theorie aanhangen. Ze wordt dan ook lustig misbruikt om wreedheden tegen minderheden te begaan of eerder begane wreedheden te vergoelijken. Denk maar aan de (niet door de Turken toegegeven) Armeense genocide en het terreurbewind tegen de Koerden.

Toen Atatürk stierf, stierf de theorie met hem, althans wat het zuiver taalkundige betreft. De hele sfeer rond en geest van de theorie bleef voortleven.

In werkelijkheid is Turks overigens een Altaïsche taal en is ze verwant met Mongools en zelfs Japans, al is hier veel discussie rond. Maar Turks als oorsprong van alle talen, dat is compleet absurd.