Als reactie op het artikel over Wales en Welsh van enkele dagen geleden, kreeg ik enkele interessante vragen van Luc Van Braekel.

Ik beantwoord ze graag.

V. Is er een verband tussen de term Cymru en de Cimbren of Kimbren?

A. Eerst wat achtergrond. De Cimbren waren een stam uit Denemarken. Hun bekendste wapenfeit bestaat erin dat ze samen met twee andere stammen, de Teutonen en Ambronen, naar het zuiden trokken en bij de Slag bij Arausio de Romeinen de grootste nederlaag uit hun geschiedenis toebrachten. Ze trokken verder naar Spanje, werden er tegengehouden en belandden uiteindelijk in Italië waar ze door de Romeinen werden verslagen en op de slavenmarkten terechtkwamen.

De Cimbren en Teutonen reisden heel Europa rond
(bron: User:Tzzzpfff – Image:Cimbrians and Teutons.png, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=2178596)

Omdat de Cimbren uit Denemarken afkomstig waren, ligt het voor de hand om te veronderstellen dat het om een Germaanse stam ging. Maar dat klopt niet en dat kunnen we gemakkelijk aantonen. De stamhoofden van de Cimbren hadden allemaal Keltische namen: Boiorix (koning van de Keltische stam Boii in Italië en Bohemen), Gaesorix (koning van de Gaesatae, Kelten in de Rhônevallei) en Lugius (genoemd naar de Keltische god Lugh). Verder staat het ook vast dat de Cimbren een Keltische taal spraken. Dat kunnen we lezen in de geschriften van Plinius de Oudere en van Posidonius van Apamea.

Betekent dit dat het woord Cimbren verwant is met Cymru (Wales)? De meningen zijn verdeeld. Er bestaan diverse theorieën over de herkomst van het woord Cimbren. Een ervan is inderdaad dat het net als Cymru afkomstig is van het Brythonische Komroghi dat ‘landgenoten’ betekent.
Maar het kan evengoed komen van kimme (mensen aan de kust) of het Germaanse cimb (plunderaar, want zo zagen de Germanen de Cimbren). Een minder waarschijnlijke theorie is dat het komt van Cimmeri, een volk uit de oudheid dat in ca. 800 voor onze tijdrekening uit West-Azië plots ‘verdween’ en na 600 jaar niets van zich te laten horen hebben in Denemarken opnieuw zou zijn verschenen.

Kortom, ik moet Luc het antwoord schuldig blijven.

 

V. Hoe komt het dat het Welshe woord pinguïn in gebruik is geraakt? Door een zuidpoolreiziger van Welshe afkomst?

Ook hier zijn er weer verschillende theorieën. De eerste is inderdaad dat Welshe zeevaarders het dier als eerste hebben gezien en het zo die naam hebben gegeven. Andere bronnen melden dan weer dat Welshe en Engelse zeevaarders deze naam gaven aan de in 1844 uitgestorven reuzenalk, de arctische tegenhanger voor de pinguïn. Een laatste maar meteen ook de minst waarschijnlijke theorie, is dat het van het Latijnse penguis komt, wat ‘vet’ betekent.

 

 

 

V. Zou de gewoonte om in het Engels ook te antwoorden met een werkwoord erbij (“yes I do”, “no I don’t”) vanuit het Welsh overgekomen zijn, of omgekeerd? Ik stel vast dat ook in het West-Vlaams deze gewoonte aanwezig is: jakkedoe (“ja ik doe”), ‘ken doe (“neen ik doe niet”). Jij houdt van chocolade, hé? ‘k En doe! ( = ontkennend antwoord, de “en” met doffe e zorgt voor de ontkenning). Dat dit ook in het West-Vlaams aanwezig is doet me vermoeden dat het Ingveoons is, eerder dan Keltisch.

Het Ingveoons is nooit echt in West-Vlaanderen gesproken en evenmin op de Britse eilanden. Verder zuidelijk dan Zeeland is het niet geraakt. Die taal lijkt me dus niet meteen relevant voor dit verhaal.
Maar lang voordat Engelsen en Vlamingen in de vroege middeleeuwen het hulpwerkwoord ‘to do’ begonnen te gebruiken, waren de Kelten in heel Europa aanwezig. Het valt dan ook niet uit te sluiten dat enkele typisch Keltische taalkenmerken ook de Germaanse talen zijn binnengeslopen. Als er dus al een overname was, dan zeker vanuit het Welsh (of Keltisch) naar het West-Vlaams en Engels, niet omgekeerd.

Taal is boeiend toch, niet?